Chúng ta có đủ nguồn lực để phát triển nhanh hơn nữa không?

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu tại hội nghị.

Ngày 17/10, Hội Nữ trí thức khoa học Việt Nam tổ chức Hội nghị nữ khoa học và công nghệ lần thứ nhất, khu vực phía Bắc với chủ đề: “Nữ trí thức với khoa học và công nghệ vì sự phát triển bền vững”.

Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam; nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan, Chủ tịch danh dự Hội Nữ trí thức Việt Nam; Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Nguyễn Thị Thu Hà, cùng hơn 200 đại biểu dự hội nghị.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam hoan nghênh và bày tỏ cảm phục đối với các hoạt động của Hội Nữ trí thức Việt Nam thời gian qua. Đánh giá cao chủ đề của hội nghị khoa học: “Nữ trí thức với khoa học và công nghệ vì sự phát triển bền vững”, Phó Thủ tướng cho rằng đây là chủ đề rất thuyết phục, có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển bền vững của đất nước.

Qua hơn 30 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt được những thành tựu rất đáng tự hào. Tốc độ tăng trưởng kinh tế đất nước liên tục nhiều năm xếp thứ 2 thế giới. Từ một quốc gia nghèo khó, bị chiến tranh tàn phá nặng nề, chúng ta đã vươn lên thành nước có thu nhập trung bình. Đặc biệt, bên cạnh công cuộc phát triển kinh tế, Đảng và Nhà nước ta cũng luôn quan tâm giải quyết những vấn đề liên quan đến con người trong từng bước phát triển.

Tuy nhiên trong bối cảnh mới, bên cạnh nhiều cơ hội phát triển được mở ra song cũng đặt đất nước đứng trước không ít những thách thức, khó khăn. Hiện nước ta vẫn đang là nước thu nhập trung bình thấp (GDP/người ở mức xấp xỉ 2.700 USD, tính theo sức mua khoảng 7.600 USD) để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình (vượt mốc 12.000 USD/người) thì trong 20 năm tới chúng ta phải duy trì tốc độ tăng trưởng khoảng 8%...

Nhấn mạnh “đây là thách thức vô cùng lớn” song chúng ta không thể hài lòng với những kết quả đã đạt được, Phó Thủ tướng cho rằng nếu chúng ta đoàn kết, đồng lòng, phát huy các nguồn lực và trí tuệ của người Việt, nhất định chúng ta sẽ vượt qua.

Vấn đề là, chúng ta có đủ nguồn lực để phát triển nhanh hơn nữa không? Phó Thủ tướng nêu câu hỏi và chia sẻ câu chuyện, gần đây ông có trao đổi với một nữ doanh nhân (tỷ phú USD người Việt). Ông hỏi nữ tỷ phú: Theo chị nguồn lực trong dân còn lớn không? Và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp còn vướng mắc không? Đáp án của cả hai câu đều là có.

Như vậy nếu chúng ta có giải pháp để phát huy các nguồn lực trong dân, tập trung gỡ vướng cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thì chúng ta vẫn có thể phát triển trong thời gian tới, Phó Thủ tướng khẳng định và cho biết: Chính phủ sẽ cố gắng rà soát, nghiên cứu hoàn thiện thể chế, tạo điều kiện tốt nhất cho doanh nghiệp. Đặc biệt là có chính sách tạo điều kiện để thúc đẩy các mô hình kinh doanh mới, cổ vũ sự sáng tạo trên tinh thần hài hòa lợi ích giữa các bên…

Nhấn mạnh yêu cầu phát triển nhanh nhưng phải bền vững, Phó Thủ tướng cho rằng bên cạnh phát triển kinh tế phải đặc biệt quan tâm giải quyết các vấn đề về môi trường và các vấn đề xã hội. Bởi thực tiễn nhiều quốc gia trên thế giới sau một thời gian chỉ tập trung phát triển kinh tế đã phải trả giá bằng nhiều chục phần trăm GDP và nhiều năm để giải quyết các vấn đề môi trường, xã hội.

Phó Thủ tướng cho biết, vừa qua Bộ Chính trị đã ban hành một nghị quyết về cách mạng công nghiệp 4.0. Muốn tận dụng tốt những cơ hội mà cuộc cách mạng này mang lại, chúng ta còn rất nhiều việc phải làm cả về xây dựng thể chế, tạo điều kiện để phát triển khoa học, công nghệ, phát huy nguồn lực con người, đẩy mạnh đổi mới, sáng tạo… để khoa học, công nghệ thực sự là một động lực quan trọng để phát triển đất nước trong thời gian tới.

Theo Phó Thủ tướng, trong những năm qua, kết quả chúng ta đạt được về khoa học, công nghệ và giáo dục đào tạo là rất đáng tự hào, được thế giới đánh giá cao. Dẫn một loạt ví  dụ: Chỉ số sáng tạo của Việt Nam tăng liên tục, hiện xếp thứ 42; Việt Nam cũng đứng thứ 38 trên thế giới về giáo dục phổ thông; giáo dục đại học trước đây không nằm trong bảng xếp hạng (ngoài top 100) đã gần lên thứ 80 và năm vừa rồi đã xếp thứ 68; trong 5 năm qua chúng ta đã có trên 30.000 bài báo khoa học được công bố trên các tạp chí quốc tế được xếp hạng, 4 trường đại học nằm trong top 1000,… Phó Thủ tướng khẳng định đây là bước tiến vô cùng ý nghĩa, song “kết quả tốt nhưng chúng ta không được hài lòng”.

Dẫn lời Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng từng nhiều lần nhắc nhở “không được ngủ quên trên vòng nguyệt quế”, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh rằng, bên cạnh những kết quả đã đạt được, chúng ta phải nhìn thẳng vào những hạn chế để có giải pháp khắc phục, đổi mới. Theo ông, dù là cách mạng mấy chấm không, cách mạng gì đi nữa, thì suy cho cùng là vấn đề phát huy nguồn vốn con người. Do vậy, cần đổi mới đồng bộ giáo dục; thay vì giáo dục thụ động cần khơi dậy và tôn trọng sáng tạo của các cá nhân; không chỉ giáo dục trong nhà trường mà còn phải đẩy mạnh giáo dục trong toàn xã hội; chú ý chia sẻ, phổ biến tri thức,…

Theo Phó Thủ tướng, về nguồn lực, trí thức Việt Nam không thua em, kém chị, nhưng chỉ số sẵn sàng cho cách mạng 4.0 của Việt Nam còn thấp (thứ 90), chúng ta chưa sẵn sàng điều kiện để tận dụng cơ hội; từ nghiên cứu đến sản xuất, kinh doanh vẫn còn khoảng cách lớn… Do đó cần phải có sự đổi mới mạnh mẽ về cơ chế khuyến khích về lợi ích (thuế, tài chính, tín dụng) để thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào  khoa học, công nghệ. Đồng thời, phải đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với khoa học, công nghệ theo hướng chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học.

Phó Thủ tướng mong muốn các nữ trí thức sẽ tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang của người phụ nữ Việt Nam để đóng góp nhiều hơn nữa cho sự nghiệp đổi mới giáo dục, đào tạo, khoa học công nghệ, để tận dụng hiệu quả cơ hội của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, góp phần quan trọng trong sự nghiệp xây dựng đất nước phát triển nhanh và bền vững.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chúc mừng các nữ trí thức.

Theo GS.TSKH Nguyễn Thị Trân Châu, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Việt Nam, hiện hội có hơn 3.100 hội viên, hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau; trong đó trên 60% hội viên có trình độ từ thạc sĩ trở lên. Trong những năm qua, nhiều công trình nghiên cứu của hội viên đã được ghi nhận và vinh danh ở trong và ngoài nước. Nhiều nữ trí thức đào tạo bài bản ở các nước tiên tiến về nước công tác được tạo điều kiện làm việc, cống hiến,…

Hội nghị thu hút hàng chục nhà khoa học tham gia, các báo cáo tập trung vào giải quyết những vấn đề đang đặt ra trong thực tiễn phát triển bền vững đất nước như: Xử lý môi trường làng nghề; quản lý rác thải sinh hoạt; xử lý nước thải đô thị; bảo vệ môi trường biển; chăm sóc sức khỏe cộng đồng; giải pháp quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm; phát triển chuỗi nông nghiệp hữu cơ; thương mại hóa các công trình nghiên cứu khoa học;…

Hội nghị cũng là dịp để các nhà khoa học nữ thông tin, trao đổi kinh nghiệm, giới thiệu các sản phẩm khoa học, công nghệ nhằm tăng cường ứng dụng kết quả khoa học, công nghệ và thực tiễn. Đồng thời tạo động lực thúc đẩy các nhà khoa học nữ nâng cao hơn nữa hiệu quả nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ phục vụ phát triển bền vững./.

Trần Mạnh