Muối rớt giá thảm hại, diêm dân đua nhau bỏ nại, đồng ruộng xác xơ

Muối rớt giá thấp kỷ lục

Mặc dù đang chính vụ sản xuất muối, nhưng trên cánh đồng muối Châu Hạ, xã Thạch Châu, huyện Lộc Hà (Hà Tĩnh) chỉ lác đác vài người ra đồng sản xuất. Nhiều đồng nại (muối) chưa cày xới, đầm nền. Hệ thống máng chạt hư hỏng, không được tu bổ...

Trao đổi với phóng viên, ông Phan Văn Ty – Bí thư Chi bộ thôn Châu Hạ cho biết: “Toàn thôn có 135 hộ dân làm muối, với tổng diện tích gần 14ha. Tháng 5 là thời kỳ chính vụ sản xuất muối, nhưng đến nay mới có hơn 10 hộ triển khai sản xuất”.

Gắn bó với nghề làm muối từ nhiều đời nay, chưa bao giờ bà Lê Thị Nguyệt (ở thôn Châu Hạ) lại thấy chán nản như bây giờ. Theo bà Nguyệt, mọi năm vào thời điểm này đồng nại đã trắng muối, diêm dân “cướp nắng” ra nại thu muối, thế nhưng năm nay vẫn chưa có hạt muối nào.

“Thương lái chỉ thu mua muối với giá 1.600 đồng/kg, chúng tôi biết lấy gì sống? Không mua nổi tô phở, chứ đừng nói đến làm việc gì to tát. Với 2,5 sào muối, nếu được mùa, được giá, hai vợ chồng làm cật lực cả ngày cũng chỉ được khoảng 160.000 đồng, chả bõ bèn gì so với công sức bỏ ra"- bà Nguyệt tâm sự.

Tình trạng giá muối bấp bênh, không chỉ diêm dân ở đồng muối Châu Hạ đồng loạt bỏ nại, mà tại cánh đồng muối Hộ Độ (xã Hộ Độ, huyện Lộc Hà), diêm dân cũng không muốn ra đồng làm muối nữa.

Về vựa muối Hộ Độ giữa những ngày nắng như đổ lửa, nơi đây một thuở tấp nập kẻ mua người bán nhưng nay cũng đìu hiu. Diêm dân Lê Sơn (60 tuổi, thôn Yên Thọ, xã Hộ Độ) nói: “Nghề làm muối bạc bẽo lắm, giá cả bấp bênh không ai muốn làm nữa. Lao động trẻ rời làng đi kiếm sống, chỉ còn vài người già đeo bám nghề muối”.

Chị Lê Thị Nguyệt (một diêm dân ở Châu Hạ, xã Thạch Châu) cho biết, giá muối năm nay bèo bọt, thương lái thu mua với giá 1.600 đồng/kg. Ảnh: Q.N

Gia đình ông Sơn có 6 người, trước đây ít nhiều đều làm muối, bây giờ con cái ông đã bỏ ruộng muối vào miền Nam đi tìm kế sinh nhai. Cùng chung cảnh ngộ, vợ chồng bà Lê Thị Hương cũng đã bước vào độ tuổi “xưa nay hiếm” nhưng vẫn cố “cướp nắng” ra đồng. Bà Hương than thở: “Làm muối nắng nôi khó nhọc, nhưng khổ nỗi làm ra mà có ai mua cho đâu, nên hạt muối mặn mòi mà rẻ rúng lắm”.

Chuyển hướng sản xuất… 3 năm vẫn nằm trên giấy

“Nghề làm muối phụ thuộc vào thời tiết. Năm nào “được nắng” cũng chỉ sản xuất được 3 - 4 tháng. Trong khi đó, đi làm phụ hồ hoặc các nghề khác thì trời mưa hay nắng cũng có việc. Ngày công thấp nhất cũng được 250.000 - 300.000 đồng, ổn định hơn làm muối nhiều” - ông Phan Văn Ty – Bí thư Chi bộ thôn Châu Hạ chia sẻ.

Ông Phan Đình Hinh - Chủ tịch UBND xã Hộ Độ còn nhớ như in thời kỳ hoàng kim nhất của làng muối Hộ Độ, đó là hồi thập niên 80 của thế kỷ trước. Trên đồng muối rộng gần 200ha, vào vụ, người làng muối túa ra khắp mọi ngả đường.

Cuối ngày, muối chất đầy rổ, được đưa lên xe bò, xe đạp, người bán, người mua huyên náo cả một vùng. Sản lượng muối lúc nào cũng trên 10.000 tấn/năm. Công ty muối Nghệ Tĩnh ngày đó đã phải dựng hai nhà kho lớn mới đủ sức chứa. Muối Hộ Độ nổi tiếng là trắng, sạch, giòn, mặn nên làm ra đến đâu tiêu thụ hết đến đó.

Hai mươi năm sau, muối Hộ Độ vẫn thích ứng được với cơ chế thị trường. Ngoài bán muối cho hợp tác xã, bà con còn đạp xe rao bán khắp trong vùng. Nhưng từ năm 2009 trở lại đây, muối Hộ Độ bắt đầu lao đao. Để vận động bà con diêm dân tích cực sản xuất, chính quyền xã Hộ Độ đã đề ra chính sách là hỗ trợ 2 triệu đồng/sào/hộ, hỗ trợ người dân làm sân phơi 50.000 đồng/sân. Theo kế hoạch, năm 2018 toàn xã sẽ sản xuất 25ha muối, tuy nhiên đến nay mới sản xuất được 9ha.

Được biết, trước tình cảnh giá muối bấp bênh, người dân đồng loạt bỏ nại, năm 2016 UBND tỉnh Hà Tĩnh đã có chủ trương chuyển đổi một phần diện tích làm muối sang nuôi trồng thủy sản. Theo đó, tỉnh thống nhất chuyển đổi 65ha diện tích đất làm muối của xã Hộ Độ và Mai Phụ sang nuôi trồng thủy, hải sản. Vậy nhưng 3 năm nay, chủ trương này vẫn… nằm trên giấy vì chưa có nguồn vốn đầu tư.