Sau khi được giới thiệu trong cuộc thi ảnh nghệ thuật của báo điện tử VnExpress bức ảnh "Đằng sau nụ cười" của tác giả Trần Trọng Lượm đã nhận được sự quan tâm của cộng đồng trên khắp các mạng xã hội, diễn đàn. Ngay sau đó, một cuộc tìm kiếm nhân vật trong bức ảnh được khởi xướng và lan rộng. Thông tin về bé được chia sẻ nhanh chóng.

Một số thành viên của Tổ chức Smile Train đã nắm bắt được thông tin này và liên lạc với tác giả bức ảnh. Anh Lượm cho biết, anh chỉ tình cờ ghi lại được khoảnh khắc cậu bé với khuôn miệng không được lành lặn, đứng nép bên tấm rèm, trong một chuyến hành trình của mình. Tiếc rằng anh không nhớ chính xác địa chỉ cũng như thông tin cá nhân của nhân vật nhí này.

Chị Trần Thị Thanh Loan, một thành viên của Smile Train đã cùng với các cộng sự của mình trong tổ chức này, quyết tâm về với Phan Rang (Ninh Thuận) - manh mối ít ỏi mà tác giả còn nhớ - để tìm được cậu bé và tài trợ cho em chi phí phẫu thuật trả lại nụ cười.

Chị cho biết, khi về tới Phan Rang, thông tin về em bé vẫn khá mù mịt. Nhóm tình nguyện đã may mắn được gặp ông Võ Đại, Phó chủ tịch tỉnh Ninh Thuận. Sau khi trình bày ý nghĩa cuộc tìm kiếm, nhóm may mắn được tỉnh ủy hết lòng giúp đỡ, từ tỉnh, huyện, xuống tới xã. Công an đã tiến hành rà soát theo mô tả của bức ảnh về những bé trai ở độ tuổi 9-10.

Cuối cùng, danh sách công an đưa ra được 4 bé trai, tuy nhiên, chỉ có một bé tên Tà Yên Nghiệp (dân tộc Rắc Lây, ở xã Ma Nới, huyện Ninh Sơn, Ninh Thuận) là phù hợp nhất với thông tin hiện có. Dù được chính quyền ngỏ ý giúp đỡ nhưng nhóm thiện nguyện vẫn muốn đích thân tìm đến nơi ở và trường học của bé.

Chị Loan cho biết, hôm đó là ngày 19/11, sân trường tiểu học Ma Nới đang nhộn nhịp chuẩn bị cho ngày Nhà giáo Việt Nam vào ngày hôm sau. Giữa đám đông các bé đang chạy nhảy ồn ào, nhóm thiện nguyện phải mất khá lâu mới tìm thấy Tà Yên Nghiệp, nhân vật trong bức ảnh với nụ cười chưa trọn vẹn nhưng đã lay động triệu trái tim độc giả.

Gia đình bé Nghiệp thuộc diện khó khăn, sống ở vùng sâu vùng xa nên ít có cơ hội tiếp cận với các cơ sở y tế. Mẹ bé cho biết, từng có đoàn kiểm tra tới để khám và chuẩn bị phẫu thuật nụ cười cho bé. Tuy nhiên, sức khỏe bé Nghiệp không tốt, thường bị viêm phổi nên chưa đủ điều kiện để thực hiện ca mổ. Vì thế, bé phải sống chung với bệnh tới tận khi 10 tuổi, trong khi các bệnh nhi khác đều được phẫu thuật từ khá sớm, khoảng 6 tháng đến một năm đầu đời.

Sáng 24/11, một thành viên Smile Train cho biết, mẹ con bé Tà Yên Nghiệp đã xuống tới Sài Gòn để chuẩn bị cho việc khám sơ bộ vào ngày mai. Sau đó, dựa trên tình hình sức khỏe, các bác sĩ sẽ quyết định ngày mổ chính xác cho bé.

Bé Nghiệp trong vòng tay yêu thương của những nhà hảo tâm. Chị Loan cho biết, trong suốt cuộc tìm kiếm của mình, nhóm đã nhận được sự giúp đỡ của rất nhiều người trong giới nhiếp ảnh, báo chí và đặc biệt của chính quyền tỉnh Ninh Thuận.

Nói về cơ duyên ghi lại được khoảnh khắc đặc biệt của bé Nghiệp, anh Lượm chia sẻ: "Để đến được ngôi làng xa xô, nghèo khó ấy, phải vượt qua những chặng đường núi quanh co, hẻo lánh. Khi đi sâu vào trong làng, tôi tình cờ thấy mấy em bé đang vui chơi ngoài sân. Tôi dừng lại chụp thì thấy một em trai đang lấp ló trong tấm bạt treo ở vách nhà". Khi đó, anh đến làm quen và hỏi bé Nghiệp vì sao không ra chơi với các bạn. Em không trả lời, chỉ lẳng lặng đứng nhìn các bạn chơi. 

Bé e dè do tới trường luôn bị bạn bè chê cười, không ai chơi cùng. Có lần cô giáo phải tới nhà năn nỉ em đi học nhưng rồi chuyện đâu lại vào đó. Mẹ của bé Tà Yên Nghiệp kể, bé đi học hay bị bạn bè trêu chọc, gọi là con quỷ, rồi ức hiếp. Có lần, bé bị một bạn dùng bút đâm vào miệng làm gãy răng cửa, máu chảy ướt cả áo… nhưng thật kỳ lạ, không lâu sau, chiếc răng đã mọc lại như bình thường.

Cuộc thi Ảnh do báo VnExpress và Bộ Văn hoá Thể thao Du lịch đồng tổ chức, nhằm phát hiện, tôn vinh các tác phẩm nhiếp ảnh xuất sắc, mô tả đất nước, cuộc sống và con người Việt Nam. Lễ trao giải diễn ra vào 26/11 tại TP HCM.