Loạn phí “đặt cọc”, giữ chỗ vào lớp 10 ngoài công lập

Cuộc đua vào lớp 10 công lập ở Hà Nội từ nhiều năm nay luôn có tỷ lệ cạnh tranh cao. Trong hơn một trăm ngàn thí sinh dự thi, chỉ có khoảng 60% trúng tuyển. Để giúp con có thêm phương án dự phòng ngoài các nguyện vọng đăng ký vào các trường công lập, nhiều phụ huynh đã chấp nhận bỏ ra một khoản tiền để ghi danh, “đặt cọc” nhằm giữ một suất học ở trường THPT ngoài công lập. Tuy nhiên, trước tình trạng phí “giữ chỗ”, ghi danh ngày càng đẩy lên cao, nhiều ý kiến cho rằng cần có quy định để quản lý nhằm tránh tình trạng “loạn” mức thu như hiện nay.

Theo kế hoạch phân luồng, mỗi năm Hà Nội chỉ có khoảng 60% học sinh tốt nghiệp THPT tiếp tục vào lớp 10 THPT công lập nên nhu cầu vào học tư thục ngày càng cao. Để tạo thuận lợi cho phụ huynh và các nhà trường, từ nhiều năm qua, Sở GD&ĐT Hà Nội cho phép các trường ngoài công lập được tuyển sinh sớm, trước thời điểm diễn ra kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 công lập. Có hai phương thức tuyển sinh lớp 10 được các trường THPT tư thục áp dụng là xét tuyển (tuyển thẳng, xét tuyển học bạ THCS) và thi tuyển. Để hạn chế số lượng hồ sơ ảo, các trường tư thục đã tự đưa ra mức phí “đặt cọc”, giữ chỗ hay còn gọi là phí ghi danh khi thí sinh trúng tuyển và mức phí này cũng được nhà trường công khai trong kế hoạch tuyển sinh. Theo lãnh đạo các trường, việc đặt ra yêu cầu này nhằm hạn chế tỷ lệ hồ sơ ảo, gây khó khăn cho công tác tuyển sinh, đồng thời để các gia đình cân nhắc, có trách nhiệm hơn với lựa chọn của mình. Nếu học sinh nhập học, trường sẽ khấu trừ vào các chi phí. Còn nếu bỏ, tùy trường, phụ huynh có thể nhận lại hoặc không.
  Mức phí này hiện dao động từ 1,2-23 triệu đồng do các trường tự quy định. Trong đó, Trường THPT Archimedes Academy, huyện Đông Anh hiện có phí ghi danh cao nhất là 23 triệu đồng. Một số trường có mức phí trên 10 triệu đồng là Việt - Úc Hà Nội, Lý Thái Tổ, Newton, Lương Thế Vinh, Sentia, Hà Nội Academy. Trong số này, trường Việt - Úc cho biết phí được hoàn 100% nếu học sinh chuyển trường khi năm học kết thúc, 50% nếu nghỉ học giữa năm. Trường Hà Nội Academy cũng trả lại toàn bộ phí nếu học sinh theo học ít nhất một năm, trường hợp không học hoặc nghỉ giữa chừng, phí này không được hoàn. Trong khi đó, trường THPT Archimdes Academy và Lương Thế Vinh sẽ không hoàn lại phí ghi danh nếu học sinh bỏ nhập học. Tuy nhiên, số tiền này sẽ được đối trừ với các khoản thu trong năm học nếu học sinh theo học tại trường.

Trường THCS va THPT M.V.Lômônôxốp (Hà Nội) cũng đưa ra mức phí nhập học là 5,9 triệu đồng. Phí nhập học này, trường không trả lại, nếu học sinh rút hồ sơ chuyển đi trường khác. Tuy nhiên, nhà trường cũng lưu ý phụ huynh cần cân nhắc kỹ trước khi nhập học cho con, chỉ khi chắc chắn con sẽ học tiếp mới làm thủ tục nhập học, tránh việc giữ chỗ khiến mất cơ hội vào học của học sinh khác. Phí giữ chỗ của Trường THCS và THPT Lê Quý Đôn là 3 triệu đồng; phí ghi danh của Trường TH, THCS&THPT Ngôi sao Hoàng Mai; Trường THPT Đoàn Thị Điểm, THCS và THPT Nguyễn Siêu là 2 triệu đồng. Trường THPT Phan Bội Châu, quận Hà Đông, có phí thấp nhất, chỉ 1,2 triệu đồng. Trường cho biết khoản này được hoàn trả nếu học sinh đỗ lớp 10 công lập, các trường hợp khác không được hoàn trả.

Thực tế cho thấy, phí đặt cọc, phí giữ chỗ là khoản thu mang tính chất thỏa thuận giữa phụ huynh và nhà trường trên nguyên tắc tự nguyện, công khai và đã được tồn tại từ nhiều năm nay. Đây thực chất là phí cơ hội nếu phụ huynh muốn con có chỗ học như ý hoặc có thêm một phương án dự phòng trong trường hợp không đỗ vào lớp 10 THPT công lập. Tuy nhiên, trước tình trạng phí giữ chỗ đang được một số trường đẩy lên cao trong năm học 2024 2025, nhiều ý kiến cho rằng, các trường tư thục hoạt động theo cơ chế tự chủ, được quyền đưa ra mức phí giữ chỗ nhưng mức phí đó cũng cần phải phù hợp. Nếu loại phí này chưa có trong quy định thì cơ quan quản lý nhà nước cần nghiên cứu để đưa vào quy định theo hướng đưa ra mức thu phí tối đa nhằm hạn chế tình trạng các trường thích đặt ra mức thu vô tội vạ.

Liên quan đến vấn đề này, đại diện lãnh đạo Sở GD&ĐT Hà Nội khẳng định, phí “giữ chỗ” không có trong quy định của ngành giáo dục. Các trường tư thục hoạt động tự chủ, được tổ chức tuyển sinh sớm hơn và việc xây dựng, thực hiện các khoản thu theo nguyên tắc thỏa thuận với phụ huynh học sinh. Vài năm qua, các trường tư thục vẫn duy trì khoản thu này. Khoản này sẽ được trừ vào trong năm học khi học sinh nhập học. Sở dĩ có trường đưa ra mức phí cao là để giảm lượng hồ sơ ảo. Do đó, phụ huynh cần cân nhắc kỹ lưỡng, không nên quá lo lắng hoặc a dua theo số đông để tránh lãng phí.

Đại diện Sở GD&ĐT Hà Nội cũng cho rằng, việc chăm lo và chuẩn bị phương án dự phòng cho con của cha mẹ học sinh là chính đáng. Tuy nhiên, các bậc cha mẹ cũng cần lưu ý đến năng lực học tập thực chất cũng như điều kiện kinh tế của gia đình để lựa chọn, quyết định nguyện vọng học tập lớp 10 phù hợp. TP Hà Nội luôn kiên trì chủ trương đảm bảo quyền lợi và đáp ứng nguyện vọng học tập cho 100% học sinh tốt nghiệp THCS. Do đó, thời điểm này, phụ huynh học sinh cần đồng hành, quan tâm động viên con học tập thật tốt. Hiện Sở GD&ĐT đang xây dựng phương án tuyển sinh vào lớp 10 năm học 2024-2025 trình UBND TP phê duyệt. Và một trong những điểm đáng lưu ý trong tuyển sinh đầu cấp năm nay là thay bằng việc phải đến trường trực tiếp nộp đơn đăng ký dự tuyển, tất cả các trường tư thục đều phải tuyển sinh vào lớp 10 bằng hình thức trực tuyến.

Theo Hùng Quân Cand.com.vn