Chúng ta vui vẻ nhất vào mùa nào?

Các nhà khoa học đã tìm ra bằng chứng cho thấy não của chúng ta hưng phấn và hoạt động mạnh mẽ nhất vào mùa hè. Thời điểm này trong năm với những tháng có nhiệt độ ấm áp làm tăng cường các hoạt động thần kinh đóng vai trò quan trọng trong sự chú ý và ghi nhớ.

Mùa hè làm chúng ta tăng cường sự chú ý và ghi nhớ, trong khi mùa đông lại gây ra hiện tượng ngược lại.

Sự thay đổi trong chức năng của bộ não theo các mùa trong năm thể hiện khá rõ ràng. 

Trước khi bạn đọc xong bài báo này và vội vàng đăng ký lớp học hè thì hãy chú ý vào một điểm: Nghiên cứu này chỉ diễn ra trên tổng số 28 người tình nguyện. Chính vì thế nó chưa đủ chắc chắn và cần phải được nghiên cứu sâu hơn.

Bên cạnh đó, mức độ hưng phấn và hoạt động hiệu quả của não mà nghiên cứu này đề cập tới không thể hiện ở điểm số của các bài kiểm tra mà những người tham gia tình nguyện đã làm. Các nhà nghiên cứu đo lường bằng cách xác định mức độ hoạt động tích cực trong bộ não của những người tham gia thí nghiệm khi họ đang làm bài kiểm tra bằng các loại máy quét công nghệ cao. 

Tuy vẫn còn nhiều hạn chế, nhưng đây chính là nghiên cứu thực nghiệm đầu tiên trong lịch sử đã chứng minh được mối liên hệ giữa các mùa trong năm và mức độ nhận thức của não người.

Cụ thể, để tìm hiểu bộ não của chúng ta thay đổi như thế nào trong khoảng thời gian kéo dài suốt cả năm, các nhà nghiên cứu đến từ Đại học Liege ở Bỉ đã cho 28 tình nguyện viên làm hai loại bài kiểm tra nhận thức khác nhau vào mỗi tháng. 

Một loại bài kiểm tra đo đạc mức độ chú ý và loại còn lại đo đạc lượng thông tin lưu trữ tối đa trên bộ nhớ làm việc của họ. Bộ nhớ làm việc (working memory) là một loại trí nhớ giúp lưu trữ và truy cập thông tin trong một khoảng thời gian ngắn. 

Để đảm bảo cho kết quả không bị ảnh hưởng bởi những yếu tố bên ngoài, những người tham gia đã được yêu cầu sống trong một căn phòng thiếu sáng trong khoảng 5 ngày trước khi bắt đầu thử nghiệm cho dù bên ngoài có là mùa hè hay mùa đông. Điều này cho thấy não bộ của chúng ta xác định thời tiết và các mùa trong năm dựa vào một loại đồng hồ sinh học nội tại bên trong cơ thể chứ không phải là nhờ vào tín hiệu ánh sáng ban ngày.

Tất cả các tình nguyện viên đều được nối với máy chụp ảnh não cộng hưởng từ chức năng (fMRI) trong suốt khoảng thời gian làm bài kiểm tra. Điều này sẽ giúp cho phép các nhà nghiên cứu xem xét cấu trúc bộ não của họ đã thay đổi như thế nào trong suốt cả năm.

Mặc dù không có sự khác biệt lớn, tuy nhiên kết quả nghiên cứu đã cho thấy bộ não của tất cả những người tham gia thí nghiệm dường như đều bị chậm chạp hơn trong những tháng có thời tiết giá lạnh.

Trong các bài kiểm tra về mặt chú ý và tập trung, bộ não hoạt động mạnh mẽ nhất vào ngày hạ chí (ngày dài nhất trong năm), và thấp nhất tại thời điểm đông chí (ngày ngắn nhất trong năm).

Về mặt bộ nhớ làm việc, các chức năng nhận thức đạt đến đỉnh điểm vào ngày thu phân, đây là khoảng thời gian mà độ dài của ngày và đêm gần như bằng nhau. Ở những vùng Bắc bán cầu, điều này xảy ra vào khoảng từ ngày 22 đến 24 tháng 9. Ngược lại, các chức năng nhận thức rơi xuống mức thấp nhất vào khoảng thời gian diễn ra xuân phân.

Trong giai đoạn trước, chúng ta luôn nghi ngờ về mối liên hệ giữa mùa và tâm trạng cảm xúc. Nghiên cứu này đã cung cấp những bằng chứng xác thực đầu tiên cho thấy rằng những thay đổi trong hoạt động của não có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc thay đổi cảm xúc theo mùa.

Các nhà nghiên cứu cho rằng hiện tượng này có thể là một dạng bản năng di truyền từ tổ tiên của chúng ta. Vào nhiều ngàn năm trước, mùa hè là giai đoạn vui chơi giải trí và hoạt động tích cực nhất trong năm. 

Trong khi đó, vào mùa đông, những người thời cổ đại bắt buộc phải hạn chế hoạt động xuống mức thấp nhất có thể. Và do đó não của con người có thể đã tiến hóa để phản ánh và thích nghi với xu hướng này.

Tuy vậy, hiện nay vẫn còn rất nhiều câu hỏi cần có lời giải đáp. Các nhà khoa học thực sự không biết bằng cách nào các mùa có thể ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc của bộ não, đặc biệt là khi nghiên cứu đã hoàn toàn loại trừ tác động của yếu tố ánh sáng.

"Có nhiều yếu tố có thể thay đổi theo mùa, bao gồm độ dài của một ngày (hay còn gọi là chu kỳ sáng), nhiệt độ, độ ẩm, sự tương tác xã hội và hoạt động thể chất", nhà khoa học thần kinh Sam Wong cho biết. "Nghiên cứu này chưa kiểm soát được những yếu tố trên, chính vì thế rất khó nói là yếu tố nào đã gây tác động đến bộ não của chúng ta”.

Một nghiên cứu khác gần đây cũng cho thấy rằng có một số loại gen đặc thù có thể được kích hoạt trong một số thời điểm nhất định trong năm. Tuy nhiên cơ chế này vẫn chưa được tìm hiểm sâu.  

Vì thế, khi một ai đó nói với bạn rằng vào mùa đông họ chẳng thể động não được thì đó hoàn toàn có cơ sở khoa học cả đấy.