Cái kết buồn cho ‘hoa hồng thép’ Thái Lan

Một người ủng hộ bà Yingluck và anh trai Thaksin Shinawatra. Ảnh: AFP

Phiên tòa định mệnh

Bà Yingluck Shinawatra bắt đầu bị xét xử vào tháng 1-2016 với cáo buộc lơ là trách nhiệm quản lý, tham nhũng trong chương trình trợ giá mặt hàng gạo cho nông dân khiến kinh tế đất nước thiệt hại hàng tỉ USD. Chương trình trợ giá gạo này được cựu Thủ tướng Thaksin đưa ra từ trước khi bị đảo chính vào năm 2006. Bà Yingluck sau đó đề nghị mua lại gạo cho nông dân với 50% cao hơn giá thị trường. Với chính sách này, bà được sự ủng hộ to lớn từ các vùng nông thôn, thế nhưng đã làm bóp méo giá gạo thế giới, đồng thời tăng thâm hụt chi tiêu công Thái Lan khiến nhiều người xuống đường biểu tình khắp đất nước hồi năm 2014.

Các nghị sĩ đảng đối lập và giới phê bình xem chương trình trợ giá lúa gạo của bà là chiêu trò chính trị để lấy lòng cử tri là nông dân ở các vùng nông thôn, đặc biệt là ở miền Bắc và Đông Bắc nước này, với mục đích tạo lợi thế cho đảng Puea Thai chiến thắng trong các kỳ bầu cử. Trong khi đó, các nông dân ở khu vực Đông Bắc, nơi nghèo nhất của Thái Lan vẫn một mực ủng hộ bà và cho rằng vụ án này đã bị chính quyền quân đội thao túng.

Khoảng 500 người đã đến ủng hộ bà trước phiên tòa ngày 21-7. Đám đông reo hò, tặng hoa, bóng bay cho cựu nữ thủ tướng. Bà Yingluck đã lau nước mắt xúc động và chụp ảnh cùng những người ủng hộ. “Tôi hy vọng bà Yingluck Shinawatra sẽ không bị kết tội, như thế bà có thể lại trở thành thủ tướng và đưa chương trình trợ giá gạo trở lại” - ông Napa, một nông dân 56 tuổi từ tỉnh Ratchaburi phía Tây Bangkok, nói.

Trước thềm phiên điều trần, bà Yingluck vẫn chỉ trích tính trung thực của vụ kiện: “Trợ giá gạo là một sách lược quốc gia đã được Quốc hội thông qua. Nhưng những cáo buộc hình sự hóa vẫn chỉ nhắm vào một mình tôi”. Bà đồng thời khẳng định các quy trình của tòa án lần này đã vi phạm hiến pháp năm 2017. Trong khi đó, đảng Puea Thai cũng tuyên bố vụ kiện này là nhằm hủy hoại uy tín chính trị của bà Yingluck, gương mặt đại diện chính trị của đảng này.

Tờ Bangkok Post đưa tin Tòa án Tối cao sẽ đưa ra phán quyết chính thức vào ngày 25-8 tới đây. Tòa án Tối cao Thái Lan cho biết đã cho cả hai phía cung cấp thêm các bằng chứng và nhân chứng hỗ trợ lập luận của mình. Phía công tố viên đã đưa ra 21 đề nghị và đã có 15 nhân chứng được điều trần. Phía bảo vệ bà Yingluck đưa ra tổng cộng 51 đề nghị bổ sung và 30 nhân chứng đã ra điều trần.

Puea Thai vẫn còn sức mạnh

Sự sụp đổ uy tín của anh em nhà Shinawatra đã để lại một khoảng trống chính trị mà nhiều người giờ đây vẫn đang dự đoán ai sẽ là người thay thế vị trí đó trong cuộc bầu cử tiếp theo. Liệu người đó có thể là một nhân vật ngoài gia tộc Shinawatra vốn đã thống trị chính trị Thái Lan suốt bao năm qua hay không.

Giới phân tích cho rằng mặc dù cựu Thủ tướng Yingluck và ông Thaksin không thể đứng vào vị trí lãnh đạo đảng Puea Thai nhưng thực tế mạng lưới chính trị mà gia tộc Shinawatra gầy dựng ở đảng này chắc chắn vẫn sẽ hoạt động trơn tru, nhất là khi sự ủng hộ của nông dân vùng phía Đông Bắc Thái Lan dành cho anh em bà vẫn không hề suy giảm.

Hãng tin Reuters cho biết nhóm cử tri vùng phía Đông Bắc Thái Lan vẫn sẽ bỏ phiếu cho đảng Puea Thai trong kỳ bầu cử sắp đến, bởi họ vẫn biết ơn chính sách của bà Yingluck mang lại thu nhập ổn định và cuộc sống no đủ cho những nông dân. Ngay cả đảng Dân chủ đối lập cũng thừa nhận đảng Puea Thai có vị trí “vô đối” ở vùng Đông Bắc. Theo ông Ong-art Klampaiboon, “phó tướng” đảng Dân chủ, nền tảng chính trị của đảng Puea Thai đã phát triển những mạng lưới vững chắc ở Đông Bắc nên dù đảng này có thay đổi cá nhân lãnh đạo, họ vẫn có sự ủng hộ lớn.

Hai ứng cử viên nặng ký được dự đoán sẽ đại diện cho đảng Puea Thai ra tranh cử trong cuộc bầu cử vào năm tới là bà Monthathip Kovitcharoenkul, 58 tuổi, một nữ doanh nhân và là em của ông Thaksin, trong khi người kia là chính trị gia kỳ cựu Sudarat Keyuraphan, 56 tuổi, cựu Bộ trưởng Nông nghiệp và là cựu phó chủ tịch đảng Puea Thai. Theo trang Channel News Asia, ông Sudarat hiện là ứng viên được yêu thích nhất nhưng một số đảng viên của đảng Puea Thai lại ủng hộ ứng cử viên từ gia đình Shinawatra.