Hà Tĩnh: Quặn lòng sông La

Vào vùng "cát tặc"

Theo con đường nối liền hai bờ sông La giữa thị trấn Đức Thọ và xã Trường Sơn thuộc huyện Đức Thọ (Hà Tĩnh), ai cũng phải xót xa khi nhìn hàng chục chiếc thuyền lớn, nhỏ ngày đêm miệt mài "móc ruột" lòng sông. Hình ảnh lòng sông đục ngầu, bãi cát nổi lên nham nhở trên bờ sông khiến ai đi qua đây cũng đã đặt nhiều câu hỏi. Được biết, đã từ nhiều năm nay, tình trạng khai thác cát trái phép trên dòng sông La đoạn chạy qua địa bàn các xã xã Trường Sơn, Tùng Ảnh, Đức Quang, Đức Vĩnh, thị trấn Đức Thọ... ngày một gia tăng; diện tích đất nông nghiệp, nhà dân và bờ đê các xã này đang bị sông La "nuốt" dần...!

Ở khu vực cầu Thọ Tường, khúc sông đang được xem là điểm nóng của nạn "cát tặc". Khoảng 8h sáng, việc khai thác cát trái phép diễn ra công khai trên sông. Dưới sông, tiếng máy gầm rú suốt ngày đêm. Trên bờ, hoạt động mua bán cũng diễn ra tấp nập. Do mang lại nguồn lợi nhuận lớn, các cơ sở khai thác cát mọc lên như nấm dọc hai bên bờ sông.

Đứng trên cầu Thọ Tường phóng tầm mắt, chúng tôi điểm qua có đến 30 điểm đang đặt máy khai thác, những chiếc máy hút cát đang phát huy hết công suất, những ụ cát cao ngập đầu người. Có những đoạn sông, hai bên bờ đê bị "đẽo gọt" thành từng mảng nham nhở để tập kết cát.

Anh Trần Hữu Nam, một người dân cho biết: "Việc khai thác cát trên sông La đã diễn ra từ nhiều năm nay. Vì không thấy chính quyền địa phương làm quyết liệt nên tàu hút cát hoạt động hết công suất cả ngày lẫn đêm. Nhiều người dân trong làng cũng đi làm thuê để kiếm tiền. Vì thế, khi thấy có động tĩnh gì thì một số người dân trong làng sẽ điện thoại báo cho chủ khai thác biết..."

Điều đáng lo ngại hơn, việc khai thác cát một cách bừa bãi nên dọc bờ sông luôn luôn xảy ra hiện tượng sụt lún, nước sông xâm thực đe dọa đến đời sống hàng ngàn hộ dân sinh sống dọc hai bên bờ sông. Đặc biệt, vào mùa mưa lũ ai cũng nơm nớp lo sợ bờ sông sụt lở. Anh Nguyễn Văn Chung, một người dân bức xúc: "Bờ sông đã lở rất nhiều, thêm vào đó là hàng chục chiếc thuyền ngày đêm khai thác cát làm bờ sông càng sụt lở nghiêm trọng..".

Khai thác cát ngay tại chân đê La Giang thuộc thị trấn huyện Đức Thọ

Các cơ quan chức năng nói gì...?

Ông Thái Sơn Vinh, Phó phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Đức Thọ xác nhận: "Tình trạng khai thác cát trái phép trên sông La qua địa phận huyện là có thật và đang diễn biến phức tạp. Địa phương đã liên tục kiểm tra, xử lý và thu giữ phương tiện của các đối tượng khai thác cát trái phép, song vẫn không giảm".

Trước những thực trạng nêu trên, lãnh đạo huyện Đức Thọ đã nhiều lần có công văn đề nghị phối hợp với các cơ quan, đơn vị địa phương để trấn chỉnh nạn khai thác cát trái phép trên sông La, song vẫn chưa có biện pháp xử lí dứt điểm. Ông Nguyễn Xuân Tuyến, Phó Chủ tịch UBND xã Trường Sơn cho biết: "Trên địa bàn xã, mặc dù chưa được cấp phép khai thác khoáng sản nhưng tình trạng "cát tặc" lộng hành đã có từ nhiều năm về trước và nở rộ trong vài năm gần đây, bắt nguồn từ nhu cầu xây dựng công trình ở địa phương trong đó có cả một số công trình Nhà nước. Theo ông Tuyến, hiện trên địa bàn xã Trường Sơn có khoảng 24 hộ dân trong xã tham gia khai thác cát trái phép trên sông La. Tuy nhiên, việc "xóa sổ" tình trạng này không đơn giản".

Theo báo cáo của Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Đức Thọ: "Trên địa bàn huyện, có ba địa điểm đã được cấp giấy phép khai thác hợp pháp ở bãi bồi gồm có (2 điểm ở xã Tùng Ảnh, 1 đểm ở xã Đức Hòa) và chưa có bất kỳ một địa điểm nào được cấp phép khai thác ở lòng sông. Trong đó, hai địa điểm ở xã Tùng Ảnh đến nay đã hết phép khai thác. Cũng dọc tuyến sông La này có 12 bãi tập kết mua bán cát, trong số đó chỉ bãi tập kết và mua bán của doanh nghiệp Công Tiến trên là có giấy phép hoạt động.

Ở một số địa phương nằm dọc sông La, từ xã Tùng Ảnh, thị trấn Đức Thọ, Trường Sơn, Bùi Xá... có ngày có đến hàng chục lượt thuyền từ huyện Đức Thọ, Hương Sơn, Can Lộc, thị xã Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh) và Hưng Nguyên, Thanh Chương, Nam Đàn…(Nghệ An) đến đây thi nhau hút cát trái phép ở lòng sông. Tuy chưa có con số báo cáo chính thức, nhưng theo ước tính, bình quân hàng ngày dòng sông bị "móc ruột" hàng nghìn m3 cát/ngày, khiến dòng chảy bị biến dạng...

Trao đổi về vấn đề này, Đại tá - Nguyễn Phúc Tiến, Trưởng phòng Cảnh sát giao thông đường thủy, Công an tỉnh Hà Tĩnh cho biết: "Do lực lượng mỏng, kinh phí ít nên ngoài việc tuần tra phát hiện chủ yếu dựa vào thông tin từ quần chúng, chúng tôi chỉ đủ lực lượng xử lý những trường hợp vi phạm tại các điểm đe dọa tới các công trình trọng điểm...". Theo số liệu báo cáo, năm 2011, lực lượng Cảnh sát giao thông đường thủy, Công an Hà Tĩnh đã xử lý 178 trường hợp vi phạm phạt với số tiền 455 triệu đồng; từ đầu năm đến nay đã xử lý 164 trường hợp, phạt 325 triệu đồng.

Tình trạng khai thác cát trái phép trên sông La rõ ràng đã làm tài nguyên cạn kiệt, Nhà nước thất thu và nhiều hệ lụy khôn lường khác có thể xảy ra. Đã đến lúc cần có sự vào cuộc mạnh mẽ, kiên quyết của các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương; và mỗi người dân cũng cần có ý thức trong việc gìn giữ, bảo vệ nguồn tài nguyên của quốc gia, đấu tranh với hoạt động phi pháp.

Theo Báo Tài nguyên và Môi trường