Phát hiện tấm bia đá cổ thời Nguyễn tại Hà Tĩnh

Toàn bộ tấm bia là một khối đá thanh màu xanh đen hình chữ nhật bao gồm 4 mặt. Phần trán bia và bệ bia đã bị vỡ không còn nguyên vẹn. Phía trên trán bia và diềm bia được chạm khắc trang trí các họa tiết hoa văn hình dây leo cách điệu, được sắp xếp đối xứng đều nhau. Bia có kích thước cao 1,50m, mỗi cạnh hình vuông có kích thước rộng 50cm.

Toàn bộ 4 mặt bia đều khắc chữ Hán cổ sâu và rõ nét. Mặt trước và hai mặt bên thân bia có 2 hàng chữ khắc theo hàng dọc từ trên xuống, mỗi hàng có 25 chữ Hán cổ, được viết theo lối chữ chân. Mặt trước trán bia có ghi dòng chữ Hán cổ: Hưng Long Tự (chùa Hưng Long). Mặt sau phía trên ghi: Hưng Công…(một chữ mờ). Phía thân bia ghi niên đại ngày tháng dựng bia và xây chùa.

Qua nghiên cứu bước đầu cho thấy, đây là tấm bia đá cổ có niên đại năm Gia Long thứ 11 (1812), thời Nguyễn, cách ngày nay trên 200 năm của một ngôi chùa cổ tên là chùa Hưng Long. Ngôi chùa thuộc làng Du Đồng, tổng Du Đồng, phủ Đức Quang, trấn Nghệ An (nay thuộc thôn Hồng Hoa, xã Đức Đồng, huyện Đức Thọ).

Theo các cụ cao niên trong làng, tấm bia này trước đây được phát hiện trên cánh đồng Trạng, gần khu lăng mộ hai danh tướng thời Tây Sơn của dòng họ Đoàn, bên bờ tả ngạn sông Ngàn Sâu, phía trước Đền Cả. Sau đó, nó được đưa về trong khuôn viên nhà thờ họ Đoàn để bảo quản.

Tấm bia này là di sản văn hóa vật thể quý hiếm ghi khắc về ngôi chùa cổ Hưng Long, của Tổng Du Đồng xưa; góp phần quan trọng minh chứng cho địa danh làng cổ Du Đồng xưa và việc phục dựng chùa Hưng Long nhằm bảo tồn các giá trị di sản văn hóa phật giáo trong tiến trình phát triển của lịch sử dân tộc.