Hà Tĩnh: Chùa Hương Tích chính thức khai hội

Trước đó, ngày khai hội Hương Tích Tự đã được ấn định vào sáng ngày mùng 6 tháng Giêng, nhưng do trời mưa rét, nên đã được hoãn đến hôm nay (29/1 tức mùng 8 tháng Giêng).
  Chùa Hương Tích (Hương Tích Cổ Tự) được mệnh danh là “Hoan Châu đệ nhất danh lam” - ngôi chùa đẹp nhất vùng Hoan Châu (Xứ Nghệ) và là một trong 21 thắng cảnh của nước Nam xưa.

Tương truyền, khoảng 500 năm trước Công Nguyên, vua Trang Vương nước Sở sinh hạ được ba người con gái. Khi trưởng thành, hai chị theo ý vua cha lấy chồng làm quan trong triều. Đến lượt công chúa út Diệu Thiện, vua ép gả cho viên quan võ, là một kẻ độc ác, hung tàn. Nàng phẫn chí và tìm đến cửa phật tu hành, viên quan võ đã phóng hỏa đốt chùa nhưng Diệu Thiện và các tăng ni được Phật che chở và cứu thoát.
  Đi dọc về hướng nam, Diệu Thiện dừng chân ở động Hương Tích, núi Thíu Lĩnh (tức Hồng Lĩnh) đất Việt Thường dựng am tu hành và nổi tiếng là vị sư cô từ bi bác ái.

Chính công chúa Diệu Thiện đã dùng mắt và bàn tay của mình để chữa bệnh cho vua cha.
  Cảnh trí và kiến trúc chùa Hương Tích từng được ghi lại ở thế kỷ XVII-XIX không còn nguyên vẹn như xưa vì ở đây đã nhiều lần bị hỏa hoạn. Năm Ất Dậu (1885), sau một trận hỏa hoạn lớn, hầu hết các công trình kiến trúc và hiện vật trong chùa đã bị cháy thành tro.

Đến năm Tân Sửu (1901), Tổng đốc An Tĩnh là Đào Tấn đứng ra kêu gọi nhân dân xây dựng lại chùa. Năm 2003, chùa tiếp tục được trùng tu, xây dựng lại trên nền cũ cao và vững chãi hơn.
  Quần thể di tích chùa Hương Tích bao gồm nhiều hạng mục như: hồ Nhà Đường, Miếu Cô, động  Tiên nữ, suối Tiên tắm, khe Quỷ khóc, chùa Thượng, Am Quan Âm, Am Bát Cảnh…

Từ dưới chân núi lên tới chùa chính có khoảng cách gần 3km, du khách có thể đi bộ ven triền núi đến miếu Linh Sơn và tiếp tục đi bộ lên chùa chính hoặc đi thuyền trên hồ Nhà Đường khoảng 1,5km tới miếu Cô thì dừng lễ trình trước khi lên chùa.
  Miếu Cô là nơi công chúa Diệu Thiện đã từng qua đây, nàng thấy những tảng đá bằng phẳng nên ngồi nghỉ chân để thưởng ngoạn cảnh sắc. Người đời sau đã lập miếu để thờ nàng. Bên cạnh miếu có dòng suối tên là Hương Tuyền, nước trong xanh bốn mùa. Du khách lên chùa thường dừng chân ở đây nghỉ ngơi, rửa tay bên dòng suối để trút bỏ bụi trần trước khi hành lễ.

Từ Miếu Cô đến chùa dài khoảng 900m, du khách có thể tiếp tục đi bộ hoặc có thể đi cáp treo để lên chùa. Tuyến cáp treo bắt đầu từ Ga Miếu Cô và kết thúc tại Ga Hương Tích với thời gian di chuyển mất khoảng 04 phút.
  Khu vực chính của chùa chính là chùa Thượng hay còn gọi là Tam Bảo - Tiền Đường. Cũng như các điện thờ khác của quần thể Hương Tích tự, chùa Thượng đầu tiên được xây dựng trên nền Trang Vương cũ nhưng do nhiều lần bị hỏa hoạn nên chùa đã được dời xuống đặt tại lưng chừng ngọn Hương Tích (vị trí hiện nay).
  Chùa được xây dựng theo hướng Bắc - Nam gồm 2 gian. Gian phía trong để thờ Phật, gồm các tượng Phật bằng gỗ. Gian ngoài để những đồ tế khí và là nơi các thầy lễ bái và tụng kinh niệm Phật. Trong Tam Bảo có 54 pho tượng bằng gỗ quý, được tác tạo từ thời Trần - Lê - Nguyễn, các lớp tượng được trình bày có hàng, có thứ và có nhiều bức hoành phi câu đối. Phía sau chùa đi lên khoảng 28 bậc đá là đến động Hương Tích còn gọi là Am Quan Âm, Am Phật Bà. Toàn bộ còn nguyên sơ theo kết cấu cũ. Phía trong động đá hang sâu có tượng phật bà Quan Thế Âm ngồi tọa trên ngự sen và một số tượng mẹ bế con cầm cành liễu… Nhân dân xem Am Phật Bà là nơi thiêng liêng và chính tại nơi này công chúa Diệu Thiện đã tu hành hóa phật.
  Cách chùa 500m, trên nền Trang Vương cũ là Chùa Hương Tích Thượng được xây dựng và hoàn thành vào năm 2016. Hai bên đường lên chùa là vô số tảng đá lớn nằm xen lẫn giữa những cây cổ thụ vươn ra tỏa bóng xuống các mái chùa, tạo nên sự cổ kính và linh thiêng.

Nằm ở vị trí cao nhất của danh thắng chùa Hương Tích được xây dựng cùng với chùa Hương Tích Thượng là Bảo tháp 13 tầng, đứng từ vị trí này có thể nhìn bao quát được toàn cảnh huyện Can Lộc.