Chè xanh xứ Nghệ, ấm tình làng nghĩa xóm

Cây trà xứ Nghệ không được trồng thành những quả đồi như: Lâm Đồng, Thái Nguyên… mà là từng bụi chè rải rác. Có nhà trồng trà tạo thành hàng rào quanh nhà, có nhà chỉ lác đác vài bụi trong vườn. Những cây trà này ít được chăm sóc, tỉa cành nhưng vẫn xanh mơn mởn. Những cây chè này mang đến cho gia đình món nước giải khát trong những trưa hè nóng bức.
 
Ở nơi đây, tập tục uống chè xanh trong gia đình đã tồn tại từ bao đời, tuy nhiên, không giống các vùng miền khác. Mỗi khi nấu nồi chè tươi, gia chủ thường không uống giải khát một mình mà rủ hàng xóm sang uống cùng. Tập tục này được nói vắn tắt thành “gọi chè”, chẳng ai rõ ra đời từ khi nào, nhưng được lưu truyền khắp miền thôn xứ Nghệ.

Đúng như cái tên của nó, nguyên liệu chính cho chè xanh là những lá chè còn tươi, mới được cắt từ cây trà xuống. Thay vì chỉ lựa chọn những lá trà non, người ta cắt luôn cả cành, non già hoa lá đủ cả. Vì nó là thức uống dân dã, nên lúc nào tiện người ta sẽ hái lúc đó chứ không hái vào sáng sớm như những loại trà khác. Sau khi cắt những cành trà từ trên cây, người ta sẽ ngắt từng lá đem đi rửa.

Khi nước sôi, giảm lửa rồi bỏ toàn bộ lá trà vào và tăng lửa lên cho sôi trào trở lại thì cho vào nồi một gáo nước nguội, điều này giúp lá chè chín và khi uống không bị mùi tanh. Trước khi bỏ vào nồi, người ta sẽ vò sơ qua cho những tinh chất trong lá trà tiết ra khi nấu và màu nước chè sẽ đẹp hơn.

Sau khi nấu xong, người nấu sẽ trút toàn bộ nước chè vào trong một ấm trà khác để giữ cho nước có màu vàng đẹp mắt.
 
Nếu lá chè non, lá mỏng nấu nước lên sẽ đỏ, uống vào không có vị thơm, chát. Chè được om hoặc nấu trong ấm, bình giữ nhiệt đảm bảo luôn đủ độ nóng. Bát nước chè khi rót ra phải nóng hổi, bốc khói, nước chè phải có màu vàng sóng sánh. Nước chè ngon khi uống vào có vị chát đầu lưỡi nhưng khi nuốt qua cổ họng sẽ thấy vị ngọt thanh.

Với người Nghệ, bát chè xanh nặng tình làng xóm. Người Nghệ không uống nước chè một mình, ở một nhà cố định mà thay vào đó người dân trong làng luân phiên nhau nấu nước chè rồi mời cả xóm đến cùng uống và trò chuyện.

Vì là đồ uống nấu trực tiếp từ lá trà tươi, nên tinh chất trong lá trà vẫn còn nguyên vẹn, khi uống sẽ có vị chát, nếu không quen thì rất khó uống. Chè uống ngon nhất là sau khi nấu 10 phút, có vị thơm, chát và hậu ngọt. Còn đối với chè xanh được om trong ấm tích, nên uống liền sau khi pha vì nếu để lâu sẽ có vị tanh do lá chưa chín.

Cách thưởng chè của người dân xứ Nghệ cũng rất đặc biệt. Nước chè ngon nhất là khi uống nóng và ăn cùng miếng kẹo cu đơ ngon ngọt đậm đà tạo nên một hương vị rất riêng không thể nào quên. Hương thơm cùng làn khói tạo nên cảm giác vừa thư thái, vừa ấm áp lắng đọng. Nếu như “rượu ngon phải có bạn hiền” thì chè xanh cũng thế, để thưởng thức bát chè ngon phải thêm người bầu bạn để cùng cảm thấu, cùng “say hương, say vị, say tình, say trong bát nước chè xanh nghĩa tình”.

Ở xứ Nghệ, mỗi phiên chợ quê đều có một góc dành cho các các gánh hàng chè xanh về tập kết buôn bán, các chị các mẹ mỗi lần đi chợ lại tranh thủ lựa chọn cho mình những bó chè ưng ý. Bó chè ngon là chè không quá già nhưng cũng không được non, lá có màu xanh đậm, cành đã có nụ thì nấu lên nước càng ngon, màu sắc càng đẹp. Có những vùng quê người dân chỉ sử dụng lá chè để nấu nước, người dân xứ Nghệ khi nấu nước chè thường bẻ cả cành thành từng khúc nhỏ, vừa lá vừa thân, vừa nụ vừa hoa, sau đó được rửa thật sạch rồi đem lên đun nấu hoặc om chè trong ấm giữ nhiệt.

Dịp tết đến xuân về, bát nước chè xanh quê nhà không chỉ dùng để đãi khách mà còn là bát nước tinh túy để dâng lên bàn thờ cúng tổ tiên. Những ngày đầu năm mới, phong tục đến nhà thăm hỏi, chúc tết nhau là một nét văn hóa đẹp và gần như không gia đình nào là không chuẩn bị một ấm chè ngon. Bát nước chè xanh vàng sánh, ấm áp tỏa hương thơm dịu nhẹ thiết đãi khách cùng với những lời chúc tốt đẹp nhất dành cho khách và gia chủ để cùng nhau đón một năm mới ấm áp nghĩa tình, dồi dào sức khỏe, nhiều thành công, may mắn và hạnh phúc.

Chè xanh đã trở thành một thức uống quen thuộc của tất cả mọi người từ người già cho đến trẻ nhỏ. Người dân Nghệ An đi đâu cũng nhớ đến thức uống này bởi đây là một nét văn hóa không bao giờ bị mai một.
 

Theo Kinhtedouong.vn