Thu hồi đất rừng của dân, cấp cho doanh nghiệp trái pháp luật ở Đắk Lắk: bài 1: Dân nghèo trồng cây doanh nghiệp "hái quả"

Đây là thực tế đang xảy ra tại huyện Krông Năng, nơi có hàng chục hộ dân hơn 10 năm nay đã gây dựng nên những thảm rừng thông, keo, bạch đàn xanh mướt, chăm bẵm lớn lên từ máu và nước mắt, giờ đây đang đứng trước nguy cơ bị mất trắng để dành cho doanh nghiệp tư nhân chặt phá, đầu tư trồng mới lại từ đầu.

Dân vắt kiệt sức trồng cây, gây rừng

Thời gian 13 năm về trước, hưởng ứng phong trào trồng rừng theo chủ trương của Đảng và Nhà nước, 28 hộ dân ở xã Ea Tam và Cư Klông đã hồ hởi, mạnh dạn nhận hàng trăm ha đất trống, đồi núi trọc để trồng rừng. Nhiều hộ dân nhận đất trồng rừng theo hợp đồng giao khoán công đoạn năm một, nhưng cũng rất nhiều hộ dân nhận đất, trồng rừng theo hồ sơ giao khoán có thời hạn ổn định, lâu dài lên đến 50 năm.

“Việc giao khoán đất rừng giữa BQL rừng phòng hộ đầu nguồn Krông Năng (gọi tắt là BQL) và các hộ dân chúng tôi được thực hiện rất bài bản, có tính pháp lý theo quyết định số 661/QĐ-TTg, ngày 29/7/1998 của Thủ tướng Chính phủ “về mục tiêu, nhiệm vụ, chính sách và tổ chức thực hiện Dự án trồng mới 5 triệu ha rừng”. Trong đó có 12 hộ dân chúng tôi được giao khoán ổn định, lâu dài với thời hạn 50 năm”- ông Phan Khắc Văn, một trong những hộ dân nhận liên kết trồng rừng cho biết.

Rừng do dân trồng bị Công ty Trường Thành chặt phá

Tin tưởng vào hợp đồng giao khoán ổn định lâu dài, cũng như tin tưởng vào chủ trương và chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước trong việc phủ xanh đất trống đồi trọc, nâng cao chức năng bảo vệ rừng phòng hộ, chống xói mòn đất, bảo vệ nguồn nước, điều hòa khí hậu... hàng chục hộ dân nghèo nơi đây đã huy động gia đình, người thân lao vào trồng rừng. Vốn “xem rừng như nhà, cây rừng như con”, nhiều hộ dân đã mạnh dạn vay vốn ngân hàng, đầu tư thêm kinh phí để cải tạo đất, đắp hồ thủy lợi, khai mở đường đi nhằm bảo vệ, phòng chống cháy rừng, cũng như thuận lợi hơn trong công tác chăm sóc, bởi mức đầu tư của Nhà nước theo thời giá bấy giờ không đủ để trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng.

Tâm sự với báo chí, ông Võ Văn Nam, ở xã Tam Giang cho biết: Năm 2001, được BQL vận động, cộng với quyết tâm phát triển kinh tế rừng, ông là 1 trong 28 hộ dân tiên phong làm đơn và được BQL giao khoán đất trồng rừng 50 năm. “Ngày đó, chúng tôi rất hồ hởi, sẵn sàng bỏ vốn của gia đình ra và vay thêm ngân hàng để trồng nên khu rừng này. Ngoài mức đầu tư của Nhà nước thời bấy giờ, thì các hộ dân chúng tôi còn đầu tư thêm kinh phí với mức bình quân 30 triệu/1 ha mới đảm bảo cây rừng lên xanh tốt như hiện nay”- Ông Nam nói.

Cũng như ông Nam, nhóm 4 hộ dân liên kết trồng rừng do ông Phan Khắc Văn, ở xã Cư Klông đứng đầu cũng mạnh dạn thế chấp nhà cửa, vay vốn ngân hàng để đầu tư trồng rừng trên diện tích 61 ha rừng được giao khoán ổn định, lâu dài. Với tầm nhìn của một cựu quân nhân từng “ăn rừng, ở rú”, cùng với nhãn quan của cán bộ được đào tạo bài bản, ông Phan Khắc Văn đã động viên 3 hộ gia đình trong nhóm đầu tư hơn 5 tỷ đồng để đắp hồ đập thủy lợi, làm đường nội bộ phục vụ công tác trồng rừng, quản lý và bảo vệ rừng, phòng chống cháy rừng.

Không phụ tâm sức, trí tuệ và tiền của bỏ ra của hàng chục hộ dân, chỉ sau 10 năm hàng trăm ha thông, keo, bạch đàn... như một tấm thảm xanh mướt phủ khắp các triền đồi vốn trước đây là đất trống, đồi trọc, thuộc các tiểu khu 311, 314, 316 ở 2 xã Ea Tam và Cư Klông. Thành quả lao động miệt mài đó của người dân nơi đây đã khẳng định chủ trương, chính sách giao đất rừng cho dân là đúng đắn. Không những thế, còn góp phần vào công cuộc xóa đói, giảm nghèo cho người dân ở nơi “thâm sơn cùng cốc”này.

Doanh nghiệp điềm nhiên “hái quả”

Cứ tưởng người dân nơi đây sẽ được hưởng thành quả lao động của mình sau nhiều năm trồng rừng và chăm bón, bảo vệ rừng, nhưng không... công sức, máu, mồ hôi và nước mắt đổ ra bao năm trời của hàng chục hộ dân trong phút chốc có nguy cơ đổ xuống sông xuống bể, khi Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk có quyết định thu hồi diện tích đất rừng đã giao khoán lâu dài cho các hộ dân để giao cho công ty cổ phần trồng rừng Trường Thành thuê, sử dụng với lý do... trồng rừng (!?)

“Hàng trăm ha rừng chúng tôi bỏ công sức, tiền của ra trồng, chăm bón và bảo vệ, đến chu kỳ “hái quả”, được hưởng lợi thành quả thì công ty Trường Thành ở đâu nhảy vào đòi khai thác. Mà chỉ bằng quyết định thu hồi trái pháp luật của UBND tỉnh đã mặc nhiên cướp trắng công sức, tiền của bao năm trời dân nghèo chúng tôi đã bỏ ra”- Ông Phan Khắc Văn bức xúc cho biết.

Dẫn chúng tôi đi xuyên qua những thảm rừng thông, keo tươi tốt ở tiểu khu 316, ông Văn đọc vanh vách cho chúng tôi nghe những quy định trong Luật bảo vệ và phát triển rừng, cũng như quy định của Chính phủ “về quyền hưởng lợi của hộ gia đình, cá nhân được giao, được thuê, nhận khoán rừng và đất lâm nghiệp” theo Quyết định 178/2001/QĐ-TTg, ngày 12-11-2001 của Thủ tướng Chính phủ.  Ông Văn nói “Không có bất kỳ căn cứ pháp lý nào làm cơ sở cho UBND tỉnh ra quyết định thu hồi đất rừng đã giao khoán cho chúng tôi để dành đất cho doanh nghiệp. Còn chiếu theo quyết định 178 của Chính phủ thì chúng tôi phải được hưởng lợi trực tiếp trên mảnh đất mà mình đã bỏ công sức ra trồng, cụ thể: hưởng lợi 100% sản phẩm phụ, 80-90% sản phẩm chính khi rừng đến tuổi khai thác và được trích 20% chỗ đất đẹp mà chưa trồng rừng để làm cây nông nghiệp hoặc ngư nghiệp…”.

Rừng đang tranh chấp đã bị chặt phá, san ủi.

Quy định là vậy! Về mặt pháp lý, cũng như thực tiễn đã mặc nhiên xem các hộ dân nhận khoán đất lâm nghiệp để đầu tư trồng rừng là chủ rừng và hoàn toàn được quyền hưởng lợi từ rừng theo đúng chính sách đã ban hành là vậy... Nhưng rồi năm 2007- 2008, chỉ bằng một số “thủ thuật phù phép” như lập “biên bản khảo sát đất trồng rừng nguyên liệu cho công ty cổ phần Trường Thành”, cùng với một số biên bản khảo sát, phúc tra khác... UBND tỉnh Đắk Lắk đã đơn phương ra quyết định 2572/QĐ-UBND ngày 03/10/2008 thu hồi 568,43 ha của BQL, chồng lấn lên 418,6ha đất rừng đã giao khoán cho các hộ dân, để giao cho công ty cổ phần trồng rừng Trường Thành (gọi tắt là công ty Trường Thành), mà không thèm quan tâm đến tâm tư, nguyện vọng, quyền lợi của hàng chục hộ dân.

Những hộ gia đình đang lưu giữ được hồ sơ gốc giao khoán như ông Nam, ông Văn, ông Vực, ông Việt... còn bị đối xử như vậy, đất rừng giao khoán có hồ sơ giao khoán 50 năm còn bị “cướp công” một cách trái luật như vậy, thì các hộ gia đình không còn lưu giữ được hồ sơ gốc lại ở vào tình cảnh “sống dở, chết dở”, khi cơ hội khiếu kiện để đòi lại quyền lợi của mình cũng bị tước đoạt.

Điển hình là hộ ông Vũ Đình Triều ở thôn Tam Hà, xã Cư Klông. Trước năm 2008, gia đình ông nhận khoán trồng 31 ha rừng theo chương trình 661. Hộ gia đình ông và một số hộ dân khác có hồ sơ đầy đủ, nhưng không hiểu sao khi tỉnh thu hồi thì hồ sơ giao khoán bị BQL làm thất lạc. Ông Triều nói “Đến tận năm 2009-2010 gì đó tôi mới nghe diện tích đất rừng này đã chuyển đổi cho công ty Trường Thành. Chúng tôi không biết chuyển đổi như thế nào, mà thu hồi như thế nào chúng tôi cũng không biết. Kể cả hỏi giám đốc BQL dự án mới về, ông này cũng không biết gì luôn. Ra BQL dự án hỏi hồ sơ giấy tờ gốc thì toàn bộ BQL dự án không còn một giấy tờ gì cả”.

Thất lạc hồ sơ, đồng nghĩa với việc mất luôn quyền lợi đáng ra ông Triều phải được hưởng vì đã bỏ công sức ra trồng 31 ha rừng thông từ năm 2001 đến năm 2008, nay công ty Trường Thành mặc nhiên được “hái quả”mà không mất một tí công sức nào. Trong khi đó, gia đình ông Triều vẫn còn nợ hơn 200 triệu đồng tiền vay ngân hàng để đầu tư, trồng và chăm sóc rừng. Giờ không còn rừng, không còn nguồn thu từ rừng để trả nợ cho ngân hàng, nên ngôi nhà ông đang ở đã bị ngân hàng kê biên.

Còn phía công ty Trường Thành, lại được UBND tỉnh Đắk Lắc ưu ái “dâng đất”, “dâng rừng”, trong đó có hàng vạn cây thông, cây keo đã đến tuổi khai thác, chỉ phải nộp ngân sách một khoản rất ít ỏi là 5,242 tỷ đồng, mà số tiền này, cũng không thấy UBND tỉnh hay công ty đề cập đến quyền lợi được hưởng, được chia lợi nhuận cho các hộ dân nhận khoán theo quy định của pháp luật.

                          theo Bùi Tiến- Xuân Nha/báo Bảo vệ pháp luật số 85