Hà Tĩnh: Long trọng đón bằng Di sản tư liệu “Mộc bản Trường học Phúc Giang”

Hà Tĩnh: Long trọng đón bằng Di sản tư liệu “Mộc bản Trường học Phúc Giang”.

Phát biểu tại buổi triển lãm, ông Đặng Quốc Khánh – Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh khẳng định: Hà Tĩnh là vùng đất địa linh nhân kiệt, giàu truyền thống văn hóa, nhiều di sản văn hóa được thế giới công nhận, trong đó có Mộc bản Trường học Phúc Giang. Điều này thể hiện ảnh hưởng và tầm quan trọng của nền giáo dục đối với đất nước và đời sống xã hội, nhất là trong đào tạo nhân tài, nâng cao dân trí từ giữa thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XX. Đây là khối mộc bản duy nhất, cổ nhất về giáo dục của một dòng họ còn lưu giữ được ở Việt Nam.
Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định, Mộc bản Trường học Phúc Quang trải qua thời gian hơn 250 năm tồn tại, với bao biến cố đã trở thành những cổ vật vô giá, là nguồn tư liệu quý, duy nhất, minh chứng cho một hình thức hoạt động văn hóa và giáo dục của một dòng họ, tỉnh sẽ nghiên cứu, lựa chọn phương pháp vật liệu để bảo quản kéo dài tuổi thọ cho mộc bản.

Ông Đặng Quốc Khánh – Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh phát biểu tại Lễ đón nhận.

Bà Susan Vize - Quyền trưởng Đại diện văn phòng UNESCO Việt Nam chúc mừng chính quyền và nhân dân tỉnh Hà Tĩnh, đặc biệt là gia đình dòng họ Nguyễn Huy. Tại đây bà cũng bày tỏ sự ngưỡng mộ sự sáng tạo thể hiện qua kỹ thuật khắc chữ trên mộc bản. Mỗi mộc bản là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, tỉ mỉ, chữ được viết với thư pháp đẹp đẽ. Tại đây bà cũng chúc mừng những nỗ lực không ngừng và đánh giá cao công tác bảo tồn và phát huy di sản vô giá này.

Bà Susan Vize - Quyền trưởng Đại diện văn phòng UNESCO Việt Nam chúc mừng chính quyền và nhân dân tỉnh Hà Tĩnh.

Mộc bản trường học Phúc Giang (còn gọi là Mộc bản Trường Lưu) được công nhận là di sản tư liệu ký ức thế giới tại Hội nghị toàn thể lần thứ 7 của Ủy ban Chương trình ký ức Thế giới Khu vực Châu Á- Thái Bình Dương (MOWCAP) tổ chức tại Thành phố Huế từ ngày 18 đến 21/5/2016. Đây là một trong hai di sản của Việt Nam được công nhận cùng với 12 di sản của 8 nước khác .

Mộc bản trường học Phúc Giang là bộ ván khắc dùng để in sách “giáo khoa” phục vụ cho việc dạy và học, được hình thành trong quá trình hoạt động văn hóa của dòng họ Nguyễn Huy từ thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XX tại trường học Phúc Giang, làng Trường Lưu, xã Lai Thạch, huyện Thiên Lộc, nay thuộc xã Trường Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.

Mộc bản trường học Phúc Giang là các tác phẩm có chọn lọc được các tác gia họ Nguyễn Huy biên soạn, viết chữ và tổ chức khắc in. Hình thức khắc tinh xảo, phong phú, chữ viết đẹp trên chất liệu gỗ, lưu giữ các bút tích, ấn triện, gia huy, dấu khẳng định bản quyền của 5 nhà giáo, nhà văn, nhà thơ trong một gia đình ba thế hệ của dòng họ Nguyễn Huy ở thế kỷ XVIII, chứa nhiều thông tin về: lịch sử; chính trị-xã hội, tư tưởng-văn hóa; bang giao, tiếp thu và phát triển đạo Khổng.

Chương trình văn nghệ đặc sắc trong Lễ đón bằng công nhận "Mộc bản Trường học Phúc Giang".

Là di sản tư liệu thể hiện sự ảnh hưởng và tầm quan trọng của Nho giáo đối với đất nước trong việc đào tạo nhân tài, mỗi mộc bản như là một cổ vật quý hiếm, tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Trường học Phúc Giang đã góp phần đào tạo trên 30 Tiến sĩ và nhiều Hương cống, Cử nhân. Nhiều người trong số họ về sau là các nhà chính trị, hoạt động xã hội xuất sắc, các nhà văn hóa, nhà giáo nổi tiếng, có ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển của quê hương, đất nước.

Toàn bộ Mộc bản trường học Phúc Giang được lưu giữ, bảo quản tại tư gia họ Nguyễn Huy- huyện Can Lộc, là khối mộc bản duy nhất, cổ nhất về giáo dục của một dòng họ còn lưu giữ được ở Việt Nam. Di sản bao gồm 383 bản, được khắc chữ Hán ngược để in 3 tập sách giáo khoa kinh điển (gồm 11 quyển) được “toản yếu” của Nho giáo và 01 quyển sách quy chế trường học: Tính lý toản yếu đại toàn, Ngũ kinh toản yếu đại toàn và Thư viện quy lệ.

Lãnh đạo và nhân dân tham quan triển lãm "Mộc bản Trường học Phúc Giang tại Trung tâm Văn hóa Điện ảnh tỉnh Hà Tĩnh.

Phần lớn các mộc bản khắc 2 mặt, một số ít khắc một mặt là tên sách, tờ đầu, lời tựa, tự, bạt, được trình bày chính giữa là tên sách, trang, tập, quyển; mỗi bản để lề trên 1-1,2 cm, dưới 1-1,2 cm, lề phải 1 cm và lề trái 1 cm.

Mộc bản trường học Phúc Giang có ảnh hưởng đến Đại thi hào Nguyễn Du (1765-1820), Danh nhân văn hóa thế giới, năm 2015 được UNESCO vinh danh nhân và tổ chức kỷ niệm 250 năm sinh, người từng qua lại làng Trường Lưu trong nhiều năm và có tác phẩm “Văn tế sống Trường Lưu nhị nữ” nổi tiếng. Đồng thời Mộc bản cũng góp phần vào việc phát triển loại hình nghệ thuật Hát phường vải Trường Lưu, một bộ phận của Dân ca Ví dặm Nghệ Tĩnh, được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể năm 2014.

Cùng với Lễ đón nhận, diễn ra hoạt động triển lãm diễn ra tại Tiền sản Trung tâm Văn hóa Điện ảnh tỉnh Hà Tĩnh và trước đó là trưng bày bảo tàng chuyên đề “Mộc bản trường học Phúc Giang- Di sản tư liệu thế giới” từ ngày 24 tháng 9/2016 đến hết ngày 30/9/2016 tại Hội trường UBND xã Trường Lộc, huyện Can Lộc.

Trí Thức - Diễm Phước