Dân tái định cư mỏ sắt Thạch Khê “khóc ròng” vì không có nước sạch

Đền bù nhiều bất cập

Trong khi dự án mỏ sắt Thạch Khê đang có dấu hiệu rục rịch trở lại nhưng việc đền bù giải phóng mặt bằng (GPMB) chưa được giải quyết. Việc hàng trăm hộ dân xã Thạch Đỉnh, nơi chịu ảnh hưởng trực tiếp của việc khai thác mỏ sắt Thạch Khê đang phải kéo nhau lên xã thắc mắc về vấn đề đền bù GPMB của huyện và xã.

Như mảnh đất của gia đình ông Ngô Tiến Thịnh, ông cho rằng mảnh đất của mình được cán bộ đo đạc, kiểm đếm rồi và chưa nhận được tiền khi lên hỏi thì mảnh đất ấy... đã được lấy tiền rồi?

Hay hộ gia đình nhà ông Khanh, một mảnh đất nhưng hai gia đình tranh chấp đất nhau dẫn đến gây lộn đánh nhau; nhiều hộ khác cũng chịu cảnh tương tự, cùng một mảnh đất mà 2,3 hộ, thậm chí là 4,5 hộ đòi nhận tiền đền bù khiến cho công tác đền bù gây ra nhiều tranh cãi…

Bà Lai hàng ngày phải đi bộ 4, 5 km chở từng can nước sạch xin từ xã Thạch Bàn về sử dụng

Theo ông Nguyễn Quốc Hương - Phó Chủ tịch UBND huyện Thạch Hà thì huyện đã nhận được 24 lá đơn của người dân liên quan đến vấn đề đền bù GPMP. Ông Hương cho rằng người dân thắc mắc chủ yếu là đất cha ông để lại vì sao không được đền bù? chỗ thì đất người này lại đền bù khác với người kia, chỗ thì 2 người tranh giành tiền đền bù trên một mảnh đất, lăng mộ di dời rồi mà chưa được kiểm kê…Ông khẳng định là anh em sẽ xem xét cụ thể để có câu trả lời chính thức.

Việc cho cắm mốc và kiểm kê lại toàn bộ diện tích, chỗ nào chưa đền bù thì sẽ đền bù sau. Phía Ban đền bù GPMB sẽ có câu trả lời chính thức với người dân, cái gì đúng sẽ trả lời đúng và cái gì sai thì sẽ sửa chữa, đó là lời hứa của Phó chủ tịch huyện Thạch Hà và cũng là Trưởng ban đền bù GPMB Dự án mỏ sắt Thạch Khê.

Cách thức bồi thường không đồng bộ, không giải quyết vấn đề dứt điểm, cứng nhắc trong vấn đề giải quyết đền bù nơi thì được đền bù, nơi thì không, bên cạnh đó việc lập phương án và thẩm định còn nhiều sai sót dẫn đến bức xúc cho người dân, đó chính là những gì chính quyền địa phương thừa nhận dẫn đến tình trạng như bây giờ.

Dân tái định cư quay lại nhà cũ sản xuất

Không chỉ cách đền bù có nhiều bất cập mà việc người dân đến nơi ở mới cũng còn nhiều trăn trở, khiến người dân không khỏi lo lắng

Ông Bùi Quang Chiến, một hộ dân ở xóm 1, xã Thạch Đỉnh cho biết, việc đền bù ở đây đang còn nhiều vấn đề khiến người dân bức xúc lắm, kể cả việc cấp đất ở khu tái định cư (TĐC), trước đây họ hứa với chúng tôi nếu ai có 1000m2 đất ở trở lên lúc về khu TĐC sẽ được cấp hai lô đất, ấy vậy mà có những người lên tới 6000m2, 7000m2 vẫn chỉ được cấp một miếng 300m2 ở khu TĐC khiến cho những gia đình đông con phải ở trong một căn nhà chật hẹp.

Ông Chiến cho hay, “dù đã được đền bù năm 2012 chuyển lên khu TĐC để sinh sống nhưng vì ở đó không có nước sạch sử dụng đồng thời lại không có công việc gì để làm nên gia đình tôi cũng nhưng nhiều hộ gia đình khác quay về nhà cũ để sản xuất làm ăn. Gia đình tôi ở ngoài này còn đỡ, có một số hộ thì bị họ cắt điện rồi nhưng vẫn phải quay về sống”.

Cũng giống như gia đình nhà ông Chiến gia đình ông Nguyễn Duy Hội ở xóm 1 cho rằng, “dù được di dời lên khu TĐC, nhà cửa cũng đã được xây dựng khang trang, nhưng vì không có việc làm nên vợ chồng lại kéo nhau về nhà cũ để chăn nuôi, sản xuất, tận dụng khi mỏ sắt chưa đi vào hoạt động. Ở đây dù khổ một tý những cũng còn có việc mà làm chứ ở khu TĐC gia đình tôi không biết làm gì mà kiếm sống”.

Không có nước sạch

Còn hộ gia đình ông Nghị thì lại khác, “gia đình ông lên khu TĐC đã được 4 năm rồi, cả gia đình chỉ phụ thuộc vào mấy thửa ruộng xã cấp, ngoài ra không biết làm gì. Nhà đông con nên mấy đứa đành phải chia nhau đi làm ăn xa để kiếm sống chứ ở nhà chắc chết đói, chứ đợt đền bù gia đình được 300 triệu, đến nơi ở mới xây nhà là hết chứ không còn dư đồng nào”.

Cuộc sống đã vất vả, ấy vậy mà nguồn nước sạch lại không có, làm cho gia cảnh ông còn khốn khổ hơn. Bà Lai vợ ông Nghị tâm sự:“Tưởng được đến nơi ở mới sướng hơn ai ngờ … tới đây gia đình tôi đã cho khoan tới 4 cái giếng ở 4 nơi khác nhau nhưng đều không sử dụng được. Nguồn nước ở đây bị nhiễm phèn và nhiễm mặn nặng lắm không thể nào sử dụng được cho nên hai ông bà phải dùng xe kéo đi bộ 4,5 cây số để đi xin nước bên xã Thạch Bàn về nấu ăn”.

Giữa cái nắng như thiêu như đốt của mùa hè thế này nhưng mỗi ngày ông cứ phải còng lưng kéo từng can nước về để sử dụng. Bà Lai cho biết “mỗi ngày cứ phải chở một xe với 5 chiếc can 20 lít không kể mưa nắng. Vì đi bộ nên mỗi lần đi lấy là mất luôn một buổi rồi. Cả gia đình cũng chỉ dám dùng tiết kiệm chứ có dám dùng nhiều đâu”.

Theo như những người dân ở khu TĐC thì ở đây gần 60 hộ dân đều phải đi xin nước về sử dụng như vậy chứ nước ở đây vừa mặn vừa phèn đến tắm rửa cũng ngứa ngáy khắp người chứ nói gì đến ăn uống.

Do thiếu nguồn vốn

Ông Nguyễn Thanh Hồng – Chủ tịch UBND xã Thạch Đỉnh cho rằng, việc đền bù GPMB đang còn gây nhiều tranh cãi là vì chưa xác định được nguồn gốc đất, xã đã nhận được 40 lá đơn phản ánh của các hộ dân, cũng đã mời các hộ lên giải quyết nhưng vẫn chưa đi đến thông nhất. Hiện tại cần xác định được rõ nguồn gốc đất để có hướng giải quyết, nhưng để làm được điều đó không phải là chuyện dễ dàng. Huyện Thạch Hà hứa sẽ có một cuộc trả lời toàn bộ cho toàn bộ người dân.

Thạch Đỉnh cũng là xã phải di dời người dân đến khu TĐC đầu tiên. Với tổng số 63 hộ phải di dời, 57 hộ đến khu TĐC sinh sống nhưng tất cả người dân Thạch Đỉnh lại phải sử dụng nguồn nước sạch của xã Thạch Bàn. Bên cạnh đó, vì điều kiện địa phương khó khăn nên để tăng năng suất sản xuất cũng như tìm kiếm việc làm rất khó đó đang là những trăn trở của địa phương.

Còn theo ông Lê Văn Giáp – Tổ trưởng tổ kiểm kê tài sản bồi thường GPMB mỏ sắt Thạch Khê cho biết, mỏ sắt Thạch Khê lấy 3000 ha đất, ảnh hưởng đến 6 xã trên địa bàn. Khi dự án mở rộng mom mỏ ảnh hưởng đến toàn bộ dân xóm 1 xã Thạch Đỉnh buộc người dân phải di dời đến khu TĐC, lúc này số diện tích đất nông nghiệp của xóm 1 không ai canh tác nữa, trâu bò chăn thả khiến ảnh hưởng lớn đến diện tích đất nông nghiệp của bà con nhân dân xóm 2. Người dân ở đây xin được đền bù luôn 7ha đất nông nghiệp.

Hiện nay quá trình kiểm kê, cũng như xác định nguồn gốc đất đang còn nhiều vấn đề vì đất vỡ hoang nên nhiều hộ tranh dành nhau trên một thửa đất. Đất UB nằm ngoài 5% đất không được hỗ trợ nên cũng gây ra chơ dân nhiều tranh cãi.

Ông Giáp cũng hứa sang tuần sẽ xuống kiểm kê lại mồ mả nhằm nhanh chóng giải quyết vấn đề đền bù cho người dân.

Thắc mắc về vấn đề dân khu TĐC không có nước sạch để sử dụng thì ông Giáp thừa nhận việc người dân không có nước sạch sử dụng là có thật. Nguồn nước ở đây không sử dụng được nhưng tỉnh cũng chỉ mới hỗ trợ một gia đình 4,5 triệu để xây bể đựng nước mưa. Hiện đang có dự án xây dựng nhà máy nước sạch nhưng mà do hiện tại mỏ sắt Thạch Khê chưa có nguồn vốn.

Không biết người dân nơi đây lúc nào mới có nước sạch để sử dụng…?