Thu phí BOT giao thông: Địa phương mỗi nơi một kiểu

Thời gian qua, hàng loạt dự án giao thông đầu tư xây dựng bằng hình thức BOT hoàn thành và đưa vào khai thác. Để hoàn vốn, nhà đầu tư sẽ tiến hành thu phí. Trong khi nhiều trạm triển khai khá suôn sẻ, một số khác lại xảy ra tình trạng người dân cản trở, trong đó có phần trách nhiệm của chính quyền địa phương. 

Hà Nam, Hưng Yên “chung lưng đấu cật” cùng nhà đầu tư

Năm 2002, Nhà nước có chủ trương đầu tư xây dựng dự án cầu Yên Lệnh vượt sông Hồng trên QL38 nối liền hai tỉnh Hưng Yên và Hà Nam bằng nguồn vốn ngân sách. Tuy nhiên, khi triển khai, nguồn vốn cho công trình (khoảng trên 300 tỷ đồng) bị thiếu hụt trầm trọng do ngân sách khó khăn.

Trước bối cảnh đó, hai nhà thầu được lựa chọn thi công tại dự án là Tổng công ty Thăng Long và Tổng công ty XDCTGT4 (CIENCO4) mạnh dạn đề xuất Bộ GTVT cho phép đầu tư phần cầu chính bằng hình thức BOT với giá trị khoảng 159 tỷ đồng, còn lại phần đường dẫn phía Hưng Yên và Hà Nam được thực hiện bằng vốn ngân sách để đảm bảo tính khả thi của dự án. Sau khi nhận được sự đồng thuận của Bộ GTVT và các cơ quan có thẩm quyền, chỉ sau 2 năm, đầu năm 2004, dự án đã hoàn thành vượt tiến độ hơn 9 tháng. Cầu Yên Lệnh nối thông QL38 đã phá thế "ốc đảo" ngàn đời của tỉnh Hưng Yên.

Đến cuối năm 2014, tuyến QL38 sau nhiều năm được nâng cấp đã xuống cấp nghiêm trọng, nhiều đoạn hư hỏng, thường xuyên xảy ra các vụ TNGT. Trên cơ sở đề nghị của UBND Hà Nam và Hưng Yên, Bộ GTVT đã quyết định phê duyệt dự án đầu tư xây dựng QL38 mới đoạn từ cầu Yên Lệnh đến nút giao Vực Vòng và bổ sung phụ lục hợp đồng vào dự án BOT cầu Yên Lệnh. Đến cuối tháng 3/2015, dự án đầu tư QL38 đoạn từ cầu Yên Lệnh đến nút giao Vực Vòng dài 12,4km, tổng mức đầu tư phê duyệt ban đầu hơn 800 tỷ đồng đã được khởi công xây dựng, trong niềm vui mừng khôn xiết của bà con hai tỉnh Hưng Yên và Hà Nam.

Ông Hoàng Đình Hải, Giám đốc Công ty TNHH BOT cầu Yên Lệnh cho biết, theo hợp đồng BOT, dự án sẽ hoàn thành trong 24 tháng, tuy nhiên, với sự chỉ đạo quyết liệt của chính quyền Hà Nam và Hưng Yên, mặt bằng của dự án được bàn giao sớm đã tạo điều kiện để các nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công. “Đến 31/8/2016, toàn bộ dự án đã đưa vào khai thác, vượt tiến độ 6 tháng so với yêu cầu”, ông Hải nói.

Để đảm bảo phương án tài chính cho dự án, ngày 22/7/2016, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 123 quy định về mức thu phí mới cho trạm thu phí cầu Yên Lệnh trên QL38. Đến ngày 1/12/2016, Bộ GTVT ban hành Quyết định 3874 cho phép Công ty TNHH BOT cầu Yên Lệnh được tổ chức thu phí tại trạm thu phí cầu Yên Lệnh theo mức thu tại Thông tư 123 của Bộ Tài chính kể từ ngày 9/12/2016. Cụ thể, xe dưới 12 ghế ngồi, xe tải có tải trọng dưới 2 tấn và các loại xe buýt vận chuyển công cộng có mức thu: 35.000 đ/vé lượt, 1.050.000 đ/vé tháng, 2.835.000 đ/vé quý; xe từ 12 ghế ngồi đến 30 ghế ngồi, xe tải có tải trọng từ 2 tấn đến dưới 4 tấn: 50.000 đ/vé lượt, 1.500.000 đ/vé tháng, 4.050.000đ/vé quý,…

Được sự quan tâm, hỗ trợ của chính quyền địa phương, công tác thu phí tại trạm thu phí cầu Yên Lệnh luôn đảm bảo an ninh trật tự, chủ phương tiện đều chấp hành nghiêm chỉnh việc mua phí khi qua trạm

Ghi nhận của PV, những ngày đầu trạm thu phí cầu Yên Lệnh áp dụng mức phí mới, tình hình an ninh trật tự khu vực trạm luôn đảm bảo ổn định, các chủ phương tiện đều chấp hành nghiêm chỉnh việc mua phí sử dụng đường bộ khi qua trạm. Trao đổi với Báo Giao thông, ông Phạm Hồng Thanh, Chủ tịch UBND huyện Duy Tiên cho biết, ngay khi nhận được thông báo về việc thực hiện giá vé mới, chính quyền địa phương đã tuyên truyền cho người dân, các chủ phương tiện tại khu vực xung quanh trạm thu phí nắm rõ và tuân thủ các quy định của pháp luật. “Kể từ ngày áp phí mới, chúng tôi chưa nhận được bất cứ ý kiến thắc mắc nào của người dân địa phương liên quan đến mức phí qua trạm thu phí cầu Yên Lệnh”, ông Thanh nói.

“Cách đây 2 tháng, chúng tôi đã được chính quyền địa phương thông báo trên loa đài và trạm thu phí cầu Yên Lệnh cũng đã phát tờ rơi về mức phí mới từ ngày 9/12. Trước đây, xe 4 chỗ qua cầu mất 15.000đ/lượt, nay có thêm cả con đường mới, thời gian đi lại nhanh và an toàn hơn, mức phí tăng lên 35.000 đ/lượt, chúng tôi cho rằng mức phí như vậy là  hợp lý”, ông Lê Quốc Thanh, một lái xe tại phường Hiến Nam (TP.Hưng Yên) cho biết.

Dân chặn cầu Bến Thủy, chính quyền đòi dời trạm thu phí

Trái ngược với trạm thu phí cầu Yên Lệnh, từ ngày 3/12 đến nay, tại trạm thu phí cầu Bến Thủy 1 nối hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh liên tục xảy ra tình trạng người dân thuộc huyện Nghi Xuân (Hà Tĩnh) ngang nhiên dừng đỗ ô tô trái phép trên cầu, cản trở phương tiện lưu thông nhằm gây áp lực để “ép” chủ đầu tư xem xét lại vị trí đặt trạm và mức phí của dự án. Dù sự việc diễn ra liên tục 10 ngày qua, tuy nhiên, chính quyền địa phương vẫn chưa có giải pháp xử lý dứt điểm.

Người dân mang ô tô chặn cầu Bến Thủy 10 ngày qua, nhưng chính quyền địa phương chưa có giải pháp xử lý dứt điểm

Trước đó, ngày 2/8/2016, ông Đặng Quốc Khánh, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ký Văn bản 3621 gửi Bộ Tài chính đề nghị di dời trạm thu phí Bến Thủy 1 và Bến Thủy 2 về vị trí phù hợp, đồng thời, Công văn của UBND tỉnh Hà Tĩnh cũng kiến nghị giảm mức phí từ 20-60% cho người dân, để phù hợp với thu nhập của người dân hai bên cầu.

Theo tìm hiểu của PV, trạm thu phí Bến Thủy 1 và Bến Thủy 2 được các cơ quan có thẩm quyền cho phép thu phí để hoàn vốn cho hai dự án tuyến tránh TP.Vinh và QL1 đoạn Nam Bến Thủy – tránh TP.Hà Tĩnh, cùng các hạng mục khác như: Cầu vượt QL46 với đường sắt Bắc – Nam, tiểu dự án cầu vượt QL8B với QL1, dự án sửa chữa cầu Bến Thủy cũ.

Về mức thu phí của hai trạm Bến Thủy 1 và Bến Thủy 2, ngày 7/3/2014, Bộ Tài chính ban hành Văn bản 2895 xin ý kiến Bộ GTVT, UBND các tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh về dự thảo Thông tư thu phí sử dụng đường bộ trạm thu phí cầu Bến Thủy 1 và trạm thu phí cầu Bến Thủy 2, QL1. Trong văn bản trả lời, Bộ GTVT và UBND hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh đều thống nhất các nội dung trong dự thảo của Bộ Tài chính về mức thu phí sử dụng đường bộ trạm thu phí cầu Bến Thủy và trạm thu phí cầu Bến Thủy 2, QL1 để hoàn vốn cho dự án BOT tuyến tránh TP.Vinh và dự án nâng cấp QL1 đoạn Nam Bến Thủy – tránh TP.Hà Tĩnh.

Cụ thể, tại Văn bản 970 ngày 14/3/2014 của UBND tỉnh Hà Tĩnh nêu rõ: “Tỉnh Hà Tĩnh cơ bản nhất trí với bố cục và các nội dung trong dự thảo của Bộ Tài chính”; Văn bản 1266 ngày 11/3/2014 của UBND Nghệ An cũng khẳng định: “Mức thu và lộ trình áp dụng cho các năm 2014–2015 và từ năm 2016 như trong dự thảo là phù hợp với quy định tại biểu khung mức thu phí ban hành kèm theo thông tư 159/2013 của Bộ Tài chính”.

Trên cơ sở đó, ngày 24/4/2014, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 51 quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí sử dụng đường bộ trạm thu phí cầu Bến Thủy và trạm thu phí cầu Bến Thủy 2, QL1 thay thế Quyết định 46/2005 của Bộ Tài chính để hoàn vốn cho dự án Tuyến tránh TP.Vinh và dự án mở rộng QL1 đoạn Nam Bến Thủy – tránh TP.Hà Tĩnh. Tiếp đó, thực hiện Nghị quyết phiên họp thường kỳ tháng 10/2016 của Chính phủ về việc giảm phí đối với các dự án BOT, ngày 11/11/2016, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 255 để sửa đổi Thông tư 51 quy định mức phí mới cho hai trạm thu phí cầu Bến Thủy 1 và Bến Thủy 2.

Kể từ ngày 20/11/2016, thực hiện chủ trương của Chính phủ và Thông tư 255 do Bộ Tài chính ban hành, hai trạm thu phí BOT cầu Bến Thủy đã giảm giá vé cho các phương tiện loại 1 (xe dưới 12 ghế ngồi, xe tải có tải trọng dưới 2 tấn và các lọai xe khách vận tải hành khách công cộng từ 45.000 đồng xuống 40.000đồng/lượt) và loại 2 (xe từ 12 ghế ngồi đến 30 ghế ngồi, xe tải có tải trọng từ 2 tấn đến dưới 4 tấn từ 60.000 đồng xuống còn 55.000đồng/lượt. Các loại phương tiện khác còn lại có mức phí bằng với các trạm thu phí BOT khác trên tuyến QL1.

Không thể dời trạm thu phí Bến Thủy 1

Trao đổi với Báo Giao thông, ông Nguyễn Tuấn Huỳnh, Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc CIENCO4 (nhà đầu tư) cho biết, hiện tại, trạm Bến Thủy 1 cách trạm thu phí Hoàng Mai (Km383+600, QL1) 83,5km và cách trạm thu phí cầu Rác (Km 539+100, QL1) 72km, đảm bảo phù hợp về khoảng cách tối thiểu (70km) giữa hai trạm thu phí trên cùng một tuyến đường theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Văn bản 1237 ngày 29/7/2015.

“Vị trí đặt hai trạm thu phí hiện nay là phương án tối ưu đã được các bộ ngành, chính quyền địa phương hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh thống nhất trong quá trình xây dựng dự án. Việc đề xuất di dời trạm thu phí sẽ phá vỡ quy định về khoảng cách tối thiểu giữa hai trạm thu phí theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, đồng thời sẽ phát sinh kinh phí, ảnh hưởng đến người dân, doanh nghiệp ở khu vực khác và khả năng hoàn vốn của dự án”, ông Huỳnh nói.