Phát huy thành quả đạt được, vượt qua thách thức để phát triển bền vững

Nhân dịp kỷ niệm 71 năm Ngày thành lập nước (02/9/1945 – 02/9/2016), 25 năm tái lập tỉnh Hà Tĩnh (12/8/1991 – 12/8/2016), Báo Nhà báo và Công luận được đồng chí Lê Đình Sơn, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Hà Tĩnh dành cho cuộc trò chuyện thân tình, cởi mở. Sau đây là nội dung cuộc trò chuyện đó.

–  Thưa đồng chí Bí thư, từ năm 2005 trở lại đây, Hà Tĩnh nổi lên như một điểm sáng về thu hút đầu tư; là một trong 13 tỉnh được Nhà nước tặng Huân chương Lao động hạng Nhất về xây dựng nông thôn mới. Nhân dịp 71 năm Ngày thành lập nước, 25 năm tái lập tỉnh, chúng ta có thể nhìn lại thành quả đáng tự hào này.

Trong những năm gần đây, được sự quan tâm giúp đỡ to lớn, hiệu quả của Trung ương, sự hợp tác của các địa phương trong cả nước, các tổ chức quốc tế, Đảng bộ và nhân dân Hà Tĩnh đã đoàn kết, thống nhất, khắc phục mọi khó khăn, nắm bắt cơ hội, nỗ lực phấn đấu dành được kết quả khá toàn diện trên các lĩnh vực.

Đặc biệt là từ năm 2005 đến nay, bức tranh toàn cảnh của Hà Tĩnh đã thay đổi toàn diện, nhất là về kinh tế đã có bước phát triển đột phá. Tốc độ tăng trưởng kinh tế duy trì ở mức cao, liên tục trong nhiều năm, bình quân giai đoạn 2006 – 2010 đạt 9,6%, giai đoạn 2011 – 2015 đạt trên 18%; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực. Môi trường đầu tư được cải thiện rõ rệt, huy động nguồn lực đầu tư phát triển đạt kết quả khá, giai đoạn 2011 – 2015 đạt trên 287.000 tỷ đồng, tăng hơn 10 lần so với giai đoạn 2006 – 2010. Tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn giai đoạn 2010 – 2015 đạt trên 36.000 tỷ đồng, riêng năm 2015 đạt trên 12.000 tỷ đồng, tăng gấp 6,1 lần so với năm 2010.

Xây dựng nông thôn mới thực sự đã trở thành phong trào sâu rộng, được nhân dân tích cực tham gia hiến công, góp của, cùng suy nghĩ, chủ động trong cách làm. Hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội nông thôn được quan tâm đầu tư, nâng cấp đồng bộ. Đến nay, toàn tỉnh có trên 11.000 mô hình sản xuất, kinh doanh hiệu quả, có nhiều mô hình cho doanh thu hàng chục tỷ đồng/năm; có 52 xã đạt chuẩn nông thôn mới, chiếm 22,6%, không còn xã dưới 8 tiêu chí. Nhờ có cách làm bài bản, sáng tạo, thiết thực, hiệu quả, Hà Tĩnh được Trung ương đánh giá cao và được tặng thưởng Huân Chương Lao động hạng Nhất trong phong trào xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 – 2015.

Các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế, khoa học – công nghệ phát triển khá toàn diện. Giáo dục – đào tạo, phát triển nguồn nhân lực được đặc biệt quan tâm. Hoạt động đối ngoại ngày càng mở rộng và phát huy hiệu quả. Quốc phòng – an ninh, trật tự an toàn xã hội đảm bảo. Công tác xây dựng Đảng và các tổ chức trong hệ thống chính trị có nhiều đổi mới và chuyển biến rõ nét.

– Từ một tỉnh thuần nông, thu ngân sách đạt 18 tỷ đồng trong những năm mới tái lập tỉnh. Bí quyết nào để Hà Tĩnh đạt được mức thu ngân sách trên 12 ngàn tỷ đồng năm 2015, thưa đồng chí Bí thư?

Từ Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI (nhiệm kỳ 2005 – 2010), song song với coi trọng phát triển nông nghiệp, nông thôn toàn diện, phát triển thương mại, du lịch, dịch vụ, đẩy nhanh tiến trình đô thị hoá, Hà Tĩnh đã tập trung mọi nguồn lực tạo bước phát triển đột phá về công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp. Từ đó, Khu kinh tế Vũng Áng được đầu tư phát triển trở thành trung tâm công nghiệp, dịch vụ cảng biển của tỉnh, khu vực và cả nước; Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo trở thành trung tâm thương mại, dịch vụ lớn phía Tây của tỉnh. Với 2 khu kinh tế, 19 khu, cụm công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn đã thu hút gần 600 dự án (trong đó có 62 dự án đầu tư nước ngoài), với tổng số vốn đăng ký trên 20 tỷ USD. Một số nhà máy, cơ sở sản xuất đã đi vào hoạt động hiệu quả như: Dự án công nghiệp của FORMOSA đã cơ bản hoàn thành giai đoạn I; Dự án Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng I, công suất 1.200MW, tổng mức đầu tư 1,7 tỷ USD; Nhà máy Bia Sài Gòn – Hà Tĩnh và Nhà máy Cọc sợi Vinatex Hồng Lĩnh; cùng với gần 5.500 doanh nghiệp đang hoạt động trên các lĩnh vực. Khi sản xuất công nghiệp phát triển, sự tác động của các dự án, nhất là các dự án trong Khu kinh tế Vũng Áng đã tạo “cú hích” thúc đẩy nền kinh tế phát triển, giải quyết việc làm cho hàng ngàn lao động, nâng cao thu nhập, tăng nguồn thu ngân sách địa phương… Chính lĩnh vực sản xuất công nghiệp – xây dựng đã thúc đẩy chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu kinh tế, lao động và góp phần cơ bản cho tăng thu ngân sách vượt bậc.

Hiện nay, một số dự án lớn như bến cảng số 3, số 4 cảng Vũng Áng của Công ty Việt – Lào, Dự án Cảng tổng hợp quốc tế Hoành Sơn tại khu kinh tế Vũng Áng; một số dự án trong lĩnh vực thương mại đang được triển khai tích cực như Trung tâm Thương mại nhà ở Vincom, thành phố Hà Tĩnh, Tổ hợp nghỉ dưỡng cao cấp Cửa Sót, huyện Lộc Hà…

–  Sự cố môi trường biển do Formosa gây ra là rất nghiêm trọng, không chỉ trước mắt mà còn lâu dài. Có thể nói không quá rằng, Formosa đã làm ảnh hưởng rất lớn đến hình ảnh của một Hà Tĩnh đang trên đà đổi mới và phát triển trước bạn bè trong và ngoài nước, có phải không thưa đồng chí?

Sự cố môi trường biển do Formosa gây ra vừa qua đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế, xã hội, môi trường, an ninh chính trị, đối ngoại, cả trước mắt và lâu dài, không chỉ cho tỉnh Hà Tĩnh mà còn ảnh hưởng đến các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, làm “dậy sóng” dư luận. Đây là sự cố để lại hậu quả nặng nề. Trước tình hình đó, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo kịp thời, sâu sát, đấu tranh tìm nguyên nhân với kế hoạch bài bản. Trước những cơ sở pháp lý, căn cứ khoa học, khách quan, Formosa đã phải thừa nhận là thủ phạm và buộc phải cúi đầu nhận lỗi trước Chính phủ, nhân dân Việt Nam, đồng thời cam kết 5 nội dung nhằm khắc phục triệt để các tồn tại, hạn chế của hệ thống xử lý chất thải; thay đổi công nghệ, thiết bị, đảm bảo xử lý triệt để các chất thải độc hại trước khi xả thải ra môi trường theo đúng yêu cầu của các cơ quan quản lý nhà nước Việt Nam và tỉnh Hà Tĩnh. Formosa cam kết sẽ phối hợp với các bộ, ngành của Việt Nam và các tỉnh miền Trung, xây dựng các giải pháp đồng bộ để kiểm soát môi trường, đảm bảo tuyệt đối không để xảy ra sự cố tương tự. Số tiền 500 triệu USD cam kết đền bù thiệt hại, đến nay Formosa đã nộp vào tài khoản nhà nước Việt Nam 250 triệu USD.

Đây là bài học đắt giá, sâu sắc, chúng ta phải nghiêm khắc rút kinh nghiệm trong thu hút đầu tư và quá trình quản lý xây dựng, quản lý nhà nước về môi trường. Chúng ta không được bao giờ quên rằng: Phát triển kinh tế phải gắn liền với bảo vệ môi trường, phát triển bền vững phải đảm bảo 3 thành tố: kinh tế – xã hội – môi trường. Tuyệt đối  không vì lợi ích kinh tế mà đánh đổi môi trường.

– Sau khi sự cố môi trường biển xảy ra, dư luận khá nhiều chiều, thậm chí không ít người đề nghị “tẩy chay Formosa”, cho rằng với đối tác này khó có thể bảo đảm sự an toàn về môi trường, sinh thái một cách lâu dài, bền vững. Đồng chí có thể cho biết thêm về vai trò, vị trí của Khu kinh tế Vũng Áng, trong đó có dự án Formosa đối với sự phát triển kinh tế – xã hội của Hà Tĩnh?

Để làm rõ hơn về câu hỏi này, chúng ta cần đánh giá thật khách quan, thực tiễn, toàn diện về bối cảnh lịch sử những năm trước đây.

Những năm 2005 – 2008, các đồng chí lãnh đạo tỉnh tiền nhiệm đã có nhiều trăn trở, phải làm sao để Hà Tĩnh có sự đột phá mạnh mẽ về kinh tế để thoát nghèo, phù hợp với chủ trương công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của đất nước. Xuất phát từ tiềm năng, lợi thế, nhất là về điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý tại huyện Kỳ Anh, trong đó có cảng biển nước sâu Sơn Dương, có đường 12 nối với Lào và các tỉnh Đông Bắc Thái Lan; mặt khác, xét về lợi thế thì vùng đất này không thuận lợi để sản xuất nông nghiệp. Theo đề xuất của Hà Tĩnh, ngày 03/4/2006, Chính phủ có Quyết định số 72/QĐ-TTg xác lập Khu kinh tế Vũng Áng, với diện tích 22.781ha. Tại thời điểm đó, có nhiều nhà đầu tư đã tìm hiểu để đầu tư vào Khu kinh tế Vũng Áng, trong đó có Tập đoàn Formosa của Đài Loan. Sau khi có ý kiến của các bộ, ngành Trung ương và Thủ tướng Chính phủ, Hà Tĩnh đã đồng ý về mặt nguyên tắc và Ban quản lý Khu kinh tế Vũng Áng đã cấp phép cho  Formosa triển khai dự án, kéo theo hàng trăm doanh nghiệp trong và ngoài nước đến đầu tư với số vốn đăng ký lên tới hàng chục tỷ USD. Năm 2015, Dự án này đã góp phần không nhỏ đưa tổng thu ngân sách của Hà Tĩnh dẫn đầu các tỉnh Bắc Trung bộ, với trên 12.000 tỷ đồng.

–  Được biết, Hà Tĩnh đã và đang triển khai tích cực các hoạt động nhằm ổn định đời sống nhân dân sau sự cố môi trường và xử lý trách nhiệm tổ chức, cá nhân liên quan đến sự cố môi trường. Xin Bí thư cho biết thêm thông tin về vấn đề này.

Khi xảy ra sự cố môi trường, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ đã thành lập ngay Ban Chỉ đạo do đồng chí Bí thư Tỉnh uỷ làm Trưởng Ban; ban hành một số chủ trương, chính sách để hỗ trợ người dân bị thiệt hại; huy động hệ thống chính trị, phân công cán bộ thường xuyên bám sát cơ sở; tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện kịp thời các chính sách hỗ trợ cho các đối tượng bị thiệt hại; đồng thời tăng cường các biện pháp đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn.

Tập trung chỉ đạo phục hồi, phát triển sản xuất, ổn định đời sống nhân dân. Ban hành một số chính sách tạm thời hỗ trợ đóng mới tàu cá, tàu dịch vụ hậu cần nghề cá; hỗ trợ kinh phí đào tạo thuyền trưởng, máy trưởng, mua máy thông tin liên lạc, mua thẻ bảo hiểm y tế; chỉ đạo thu mua hải sản đánh bắt ở vùng biển ngoài phạm vi 20 hải lý, dán tem đảm bảo sản phẩm an toàn; tổ chức các điểm kinh doanh hải sản an toàn trên địa bàn. Đối với hải sản đánh bắt gần bờ hoặc không rõ nguồn gốc thì tiến hành lấy mẫu kiểm tra, nếu không đảm bảo an toàn chỉ đạo tiêu hủy. Đã thả nuôi 2.683 ha/2.777 ha diện tích nuôi trồng thủy sản mặn, lợ; vận động tàu đánh bắt xa bờ ra khai thác hải sản ở vùng an toàn đạt 70 – 75%. Đến nay, tỉnh đã hỗ trợ 3.748 tấn gạo cho nhân dân vùng bị ảnh hưởng; cấp mới 1.174 thẻ bảo hiểm y tế; cơ bản hoàn thành hỗ trợ tiền cho các chủ tàu, thuyền không lắp máy và lắp máy dưới 90CV với 5.012 chiếc, số tiền 23.066,5 triệu đồng; triển khai đóng mới 22 tàu cá từ 90CV đến dưới 400CV, cải hoán 06 tàu cá lên trên 90CV; có 9 chủ tàu đã ký hợp đồng vay vốn đóng mới tàu cá theo Nghị định 67/NĐ-CP; có 02 doanh nghiệp vay vốn mua muối với số tiền 6.579 triệu đồng; cấp kinh phí hỗ trợ đợt 1 cho 35 cơ sở đông lạnh với số tiền 561,28 triệu đồng (tỉnh hỗ trợ 50%) và hỗ trợ tiền hình thành cửa hàng kinh doanh hải sản 125 triệu đồng (5 triệu đồng/cửa hàng); có 07 ngân hàng thương mại cơ cấu lại nợ, miễn giảm lãi vay với số tiền 1.027 triệu đồng. Hiện nay, tỉnh đang tập trung chỉ đạo đánh giá thiệt hại, bồi thường cho các hộ dân bị ảnh hưởng, đảm bảo khách quan, chính xác, dân chủ, kịp thời, đúng quy định.

Đặc biệt để quản lý nghiêm ngặt, chặt chẽ và nhất quán không để Formosa tái phạm, chấp hành nghiêm cam kết không tái diễn vi phạm môi trường, tỉnh đã thành lập tổ công tác chuyên trách phối hợp chặt chẽ với đoàn công tác chuyên trách của Trung ương giám sát nghiêm ngặt và yêu cầu Formosa thực hiện đúng các cam kết, xử lý triệt để các loại chất thải rắn, lỏng và khí đảm bảo đúng tiêu chuẩn theo quy định trước khi xả thải ra môi trường. Đồng thời chỉ đạo kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật liên quan đến sự cố môi trường theo chỉ đạo của Trung ương. Việc Công an Hà Tĩnh quyết định khởi tố vụ án đối với Công ty Môi trường đô thị Kỳ Anh đã nói lên điều đó.

Qua đây, chúng tôi mong muốn các cơ quan báo chí, truyền thông và dư luận luôn đồng hành, chia sẻ và phản ánh về Hà Tĩnh toàn diện, khách quan. Lúc này hơn lúc nào hết, các nhà báo hãy chung tay, chung bút, chung trí, chung hành động vì một Hà Tĩnh ổn định và phát triển, để cho hình ảnh vùng đất và con người Hà Tĩnh luôn đẹp đẽ, thân thương trong lòng bè bạn trong và ngoài nước.

Xin trân trọng cảm ơn đồng chí Bí thư đã dành thời gian làm việc và chia sẻ với báo chí cùng bạn đọc những điều rất tâm huyết, bổ ích.

Xin chúc tỉnh Hà Tĩnh sớm vượt qua khó khăn, tiếp tục đạt được những thắng lợi toàn diện trong thời gian tới!