Lo ngại ô nhiễm môi trường, cạn kiệt nguồn nước ngọt

Nỗi lo một Formosa mới ở Ninh Thuận

Theo văn bản của Văn phòng Thủ tướng truyền đạt ý kiến của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc xung quanh vấn đề môi trường thì từ đầu năm 2016 đến nay, toàn quốc đã có trên 50 vụ việc gây ô nhiễm môi trường, gây bức xúc trong xã hội, đặc biệt là sự cố môi trường nghiêm trọng ở ven biển 4 tỉnh miền Trung là bài học lớn cho các bộ, ngành, địa phương. Cả nước vẫn còn tới 25% số khu công nghiệp và 95% số cụm công nghiệp chưa hoàn thành việc xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung; tình trạng xả thải không qua xử lý ra môi trường là rất nghiêm trọng; còn hơn 300 cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng chưa được xử lý triệt để…

Trả lời phỏng vấn báo Lao Động, GS-TS Dương Đức Tiến - nguyên giảng viên cao cấp ĐH Quốc gia Hà Nội, thành viên của nhóm các nhà khoa học độc lập đã tìm kiếm nguyên nhân sự cố Formosa cho rằng vụ Formosa còn chưa xong, việc phục hồi biển giúp người dân trở lại sản xuất còn phải cần thời gian thì các cơ quan chức năng nên xem xét các dự án như của Tôn Hoa Sen vì “ai cũng hứa trước khi làm nhưng lời hứa đó phải kèm theo những kết quả cụ thể”. Theo chuyên gia này, cần rút kinh nghiệm từ Formosa bởi họ cũng làm đánh giá tác động môi trường, họ cũng hứa nhưng giữa việc đánh giá tác động môi trường và giám sát thực tế có một khoảng cách rất xa nên những lời hứa về vấn đề này phụ thuộc vào sự giám sát của cơ quan nhà nước và ý thức của DN.

GS-TS Dương Đức Tiến nói: “Nếu Tôn Hoa Sen triển khai dự án phải làm theo công nghệ hiện đại và phải chứng minh được công nghệ đó không gây ô nhiễm. Việc đánh giá này không chỉ từ phía cơ quan chức năng mà còn cần đánh giá của các chuyên gia khoa học độc lập thì mới khách quan và công bằng”.

Đánh giá về phát ngôn của ông chủ Tôn Hoa Sen, chuyên gia này khẳng định Formosa là một bài học cay đắng, là vấn đề quá lớn gây rung động tới chính trị kinh tế cả nước nên tuyên bố “chỉ mới có mỗi vụ Formosa mà đã lớn chuyện” là không chấp nhận được. Chuyên gia này liên tục nhấn mạnh chưa giải quyết xong sự cố Formosa mà đã làm một dự án tương tự thì rất nguy hiểm, những nguồn thải vẫn đổ ra bờ biển và điều này phải hết sức thận trọng và nên nghe theo ý kiến nhiều chiều của các chuyên gia, của nhân dân.

Dự án của Hoa Sen sẽ “hút cạn nước” Ninh Thuận

Ninh Thuận vốn được cho là vùng khô hạn nhất Việt Nam với lượng mưa trung bình chỉ 659mm mỗi năm. Nước ngọt ở Ninh Thuận thuộc lại “hàng hiếm”, theo con số từ UBND tỉnh Ninh Thuận: Năm 2015 và đầu năm 2016, trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận hạn hán diễn ra khốc liệt nhất trong nhiều năm qua, gây thiếu nước sinh hoạt và nước sản xuất tại nhiều địa phương. Năm 2016, theo dự báo, tình hình thiếu nước và hạn hán sẽ khốc liệt hơn. Hiện lượng nước tích tại các hồ chứa của tỉnh chỉ còn khoảng 58 triệu m3, đạt 30% dung tích thiết kế.

Đồ họa siêu dự án luyện thép của Hoa Sen Group. Đồ họa: TKTS

Trong khi đó các công trình nghiên cứu sản xuất thép đều khẳng định để làm ra 1,5 tấn thép thì phải tiêu tốn 300.000 lít nước ngọt, tương đương 300 m3 nước, chỉ tính một phép tính nhỏ sẽ thấy nếu công suất của nhà máy của Hoa Sen đạt 6 triệu tấn/năm như thiết kế thì phải dùng tới… 1,8 tỉ m3 nước ngọt, tức là gấp…10 lần dung tích của các hồ chứa nước ở Ninh Thuận.

1,8 tỉ m3 nước mỗi năm sẽ cho cả tỉ khối nước xả thải. Nếu không chảy ra biển, chui xuống đất thì nó sẽ đi đâu?

Khi chưa có dự án luyện thép, Ninh Thuận đã khát khô, nếu nhà máy đi vào hoạt động thì ai sẽ chịu trách nhiệm về nguồn nước ngọt phải chạy thẳng vào nhà máy thép thay vì phục vụ cộng đồng và sản xuất nông nghiệp?

Hôm qua, 7.9, sau khi có những thông tin của dư luận nghi ngại về dự án Khu liên hợp luyện cán thép Hoa Sen Cà Ná - Ninh Thuận và những nội dung trao đổi tại Đại hội cổ đông bất thường của Tập đoàn Hoa Sen ngày 6.9, ông Lê Phước Vũ - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hoa Sen đã có buổi trao đổi thông tin chính thức về các vấn đề đang được dư luận quan tâm. Ông Lê Phước Vũ cho rằng: Chúng tôi hiểu rằng mối quan tâm của đại đa số người dân Việt Nam về dự án Khu liên hợp luyện cán thép là rất chính đáng, nhất là sau sự kiện Formosa. Chúng tôi ý thức rằng trách nhiệm của Hoa Sen là phải minh bạch, giải trình với các cơ quan truyền thông, công luận và phải giải đáp được những thắc mắc, hoài nghi, lo lắng của đại đa số người dân Việt Nam. Tôi tin rằng sau sự cố Formosa, các cơ quan quản lý nhà nước như Bộ Công thương, Bộ Tài nguyên Môi trường, Bộ Khoa học Công nghệ,... sẽ kiểm tra rất nghiêm ngặt trước khi cấp phép. Sau đó chúng tôi mới lựa chọn công nghệ, thiết bị và đấu thầu. Nếu chúng tôi thấy có nguy cơ về mặt an toàn, về mặt môi trường thì ngay lập tức tôi sẽ dừng dự án để không ảnh hưởng đến môi trường sống, sức khỏe của người dân Việt Nam.