Vụ chôn chất thải Formosa: Tại sao chậm khởi tố bị can?

CQĐT Công an tỉnh Hà Tĩnh đã vào cuộc quyết liệt, khởi tố vụ án hình sự. Dư luận hoan nghênh và tin tưởng rằng, vụ án sẽ sớm được xét xử, các đối tượng phạm pháp phải chịu mức án thích đáng. Nhưng đã 1 năm trôi qua, Thường trực Tỉnh uỷ Hà Tĩnh đã rất nỗ lực chỉ đạo các cơ quan chức năng khởi tố vụ án, khởi tố các bị can. Tuy nhiên, những vướng mắc từ luật đã khiến CQĐT gặp rất nhiều khó khăn trong việc khởi tố bị can vụ án chôn chất thải Formosa trong trang trại giám đốc môi trường đô thị TX.Kỳ Anh.

Vào ngày 2/8/2016, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Hà Tĩnh đã công bố quyết định khởi tố vụ án.

Trao đổi về nội dung trên, Đại tá Bùi Đình Quang, Phó Giám đốc, Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Hà Tĩnh cho biết, đây là vụ án mà Cơ quan CSĐT Công an tỉnh cũng như Thường trực Tỉnh ủy tỉnh Hà Tĩnh rất quan tâm. Tuy nhiên, sau khi ra quyết định khởi tố vụ án (2/8/2016), đã có những tình tiết phức tạp, vướng mắc nhiều điểm về luật khiến việc khởi tố bị can gặp khó khăn.

Theo Đại tá Bùi Đình Quang, tại Điều 182 Bộ luật Hình sự năm 1999, được sửa đổi vào năm 2009 quy định, về hành vi cấu thành tội gây ô nhiễm môi trường là gây ra hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, trong vụ án này, mặc dù Cơ quan CSĐT đã giám định được có chất độc trong 276 tấn bùn thải của công ty Formosa chôn tại trang trại của ông Lê Quang Hòa, nhưng khi đang tiến hành chôn lấp thì bị bắt quả tang, nên hậu quả để lại cho môi trường chưa thể xác định được. Kết quả giám định các mẫu đất, nước trong khu vực đều không có chất độc; bởi vậy Cơ quan CSĐT chưa thể khởi tố bị can.

Hành vi chôn chất thải Formosa trong trang trại Giám đốc công ty môi trường đô thị đã khiến dư luận phẫn nộ.

Trước những khó khăn, vướng mắc đó, trong gần 1 năm qua, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Hà Tĩnh đã phát đi nhiều văn bản gửi cục Cảnh sát Môi trường; Văn phòng cơ quan Cảnh sát điều tra bộ Công An; Vụ pháp chế bộ Công An; bộ Tài nguyên và Môi trường; Liên ngành tư pháp Trung ương để xin ý kiến hướng dẫn, chỉ đạo. Tuy nhiên, đơn vị đều nhận được văn bản trả lời là hành vi chôn chất thải trong vụ án không xác định được gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Cụ thể, trong Công văn số 2244 gửi Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Hà Tĩnh, Vụ pháp chế bộ Công an nêu rõ, hành vi thải vào không khí, nguồn nước, đất.. các chất gây ô nhiễm môi trường vượt quá quy chuẩn quốc gia về chất thải có mức độ nghiêm trọng làm môi trường bị ô nhiễm gây hậu quả nghiêm trọng, là những tình tiết thuộc mặt khách quan về cấu thành tội gây ô nhiễm môi trường.

Tuy nhiên, hiện nay, chưa có văn bản nào của cơ quan thẩm quyền hướng dẫn về các tình tiết nêu trên. Công ty Môi trường và Đô thị TX.Kỳ Anh chôn 276 tấn bùn thải có bộ thông số trong xyanua vượt ngưỡng chất thải từ 1,1 đến 2,9 lần và xyanua hoạt động vượt ngưỡng 4 là chưa thuộc trường hợp vượt ngưỡng 1 thông số kỹ thuật trở lên, theo quy định và tiêu chí xác định cơ sở gây ô nhiễm môi trường tại Khoản 1, Điều 9, Thông tư số 44 của bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT). Bởi vậy, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Hà Tĩnh cần xác định 1 thông số môi trường khác để đánh giá hậu quả, các tình tiết gây hậu quả khác cần trao đổi với các cơ quan tố tụng khác.

Nội dung này cũng được Văn phòng Cơ quan CSĐT (C44) bộ Công an chỉ rõ, trong văn bản trả lời Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Hà Tĩnh. Theo đó, C44 khẳng định, việc Cơ quan CSĐT tỉnh Hà Tĩnh khởi tố vụ án gây ô nhiễm môi trường là có căn cứ pháp luật. Tuy nhiên, do đến nay chưa có văn bản hướng dẫn xác định như thế nào là vượt qua quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất thải, ở mức độ nghiêm trọng nên các cơ quan tố tụng Hà Tĩnh cần xem xét những hậu quả khác, bao gồm hậu quả vật chất và phi vật chất do hành vi phạm tội gây ra.

Đó cũng chính là lí đó vì sao, đã một năm trôi qua, sự việc chôn chất thải độc hại của Formosa trong trang trại ông Lê Quang Hòa, Giám đốc công ty Môi trường và Đô thị TX.Kỳ Anh chấn động dư luận là thế, nhưng vẫn chưa thể tiến hành khởi tố bị can.

Ngân Hà – Đoàn Tân