Nghệ An (Bài 1): Ai đang “bao che” cho Công ty Vật liệu 99 hoạt động gây ô nhiễm môi trường, vi phạm luật An toàn lao động?

Ô nhiễm kéo dài, vi phạm Luật An toan lao động
Thời gian gần đây, Tòa soạn Môi trường và Cuộc sống – Moitruong.net.vn nhận được nhiều phản ánh của người dân liên quan đến việc Công ty cổ phần Vật liệu 99 (Công ty Vật liệu 99) khai thác đá xây dựng trên địa bàn xã Trù Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An gây ô nhiễm môi trường, khai thác khoáng sản trái với quy định trong giấy phép, không thực hiện các quy định về an toàn vệ sinh lao động dẫn đến nhiều vụ tai nạn lao động nghiêm trọng xảy ra. Từ năm 2014 đến nay đã có 03 người chết do tai nạn lao động tại mỏ đá này.
 
Theo tìm hiểu được biết, năm 2013, Công ty Vật liệu 99 được UBND tỉnh Nghệ An cấp giấy phép khai thác mỏ đá xây dựng tại Lèn 12 Thung, xã Trù Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An.

Để mục sở thị quá trình hoạt động khai thác chế biến đá xây dựng của Công ty Vật liệu 99 bị người dân phản ánh gây ô nhiễm môi trường và vi phạm luật An toàn lao động (ATLĐ). Sáng ngày 30/6, PV Moitruong.net.vn có mặt tại mỏ đá của Công ty Vật liệu 99.

Có đến đây mới thấy những phản ảnh của người dân là có cơ sở, đoạn đường từ quốc lộ 15A vào mỏ có rất nhiều hộ dân sinh sống dọc hai bên đường luôn trong tình trạng bụi mù mịt do hàng loạt xe trọng tải lớn ra vào chở hang. Các cây cối bên đường bị phủ trắng bằng một lớp bụi dày, không còn nhìn thấy màu xanh. Nhà cửa của người dân thì nhà nào, nhà nấy đều đóng cửa im ỉm để tránh bụi.
   
Tại công trường khai thác đá của Công ty Vật liệu 99, đập vào mắt chúng tôi là những mỏm đá cao vút, nhọn hoắt như những thanh kiếm khổng lồ, treo lơ lửng trên không trung. Núi đá cao và dốc thẳng đứng, nhưng khi đi vào sản xuất không hề được cắt tầng, bó vỉa như trong phương án khai thác đã được phê duyệt, mà Công ty đang khai thác khoan nổ mìn lưng chừng núi, điều này đã tạo nên những mỏm đá treo lơ lửng và những hàm ếch rất nguy hiểm. Những mỏm đá này sẵn sàng chực chờ đổ sập xuống phía dưới bất cứ lúc nào.
 
Ngay phía dưới chân núi, hệ thống xay nghiền đá làm việc liên tục, bụi bay mù trời nhưng không có bất cứ biện pháp nào xử lý, dập bụi, khiến bụi phát tán ra môi trường, bao trùm một khu vực rộng lớn, ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống của người dân. Còn nữa, các loại chất thải nguy hại như dầu mỡ, giẻ lau dính dầu, bóng đèn… phát sinh trong quá trình sản xuất, công ty không thực hiện thu gom xử lý theo quy định, và hiện tại Công ty vẫn chưa ký hợp đồng vận chuyển, xử lý chất thải nguy hại với đơn vị có chức năng.
 
Ngoài việc, Công ty Vật liệu 99 coi thường chấp hành Luật bảo vệ môi trường thì đối với công tác an toàn, vệ sinh lao động công ty cũng rất thờ ơ. Điều này thể hiện rõ, từ khi mỏ đá đi vào hoạt động đã có 03 người lao động thiệt mạng do rơi từ trên cao xuống. Hiện tại, Công ty Vật liệu 99 có 40 lao động, nhưng tất cả 40 người này đều không có thẻ an toàn vệ sinh lao động theo đúng quy định.
 
Trả lời về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Từ – Giám đốc Công ty Vật liệu 99 khẳng định: “Công ty đã thực hiện cơ bản về công tác huấn luyện an toàn cho cán bộ công nhân viên”. Ngay sau đó, ông Từ có cung cấp cho PV một tập thẻ an toàn lao động của công nhân, nhưng thực tế tất cả các thẻ này đã hết hạn từ năm 2019. Mặt khác, thẻ được in ấn không đúng quy định, không có ảnh của người được cấp thẻ, không có số hiệu cấp, không có người có thẩm quyền cấp thẻ ký tên đóng dấu. Cùng với đó, tại công trường khai thác đá các biển báo, pano, áp phíc, khẩu hiệu, biển cảnh báo an toàn lao động cũng không có.

Việc một đơn vị khai thác đá có nhiều vị trí công việc yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động mà không tổ chức huấn luyện an toàn cho người lao động thì việc xảy ra tai nạn lao động gây chết người là điều đương nhiên.

Liên tiếp bị xử phạt nhưng vẫn ngang nhiên vi phạm

Theo tìm hiểu được biết, việc sản xuất kinh doanh của Công ty Vật liệu 99 có nhiều sai phạm trong việc chấp hành khai thác khoáng sản và bảo vệ môi trường gây bức xúc kéo dài trong quần chúng nhân dân. Hằng năm, UBND huyện Đô Lương có tổ chức thanh kiểm tra và chỉ ra những vi phạm, thiếu sót và yêu cầu đơn vị phải khắc phục, tuy nhiên việc khắc phục này chỉ nằm trên giấy mà không đi vào thực tiễn.

Năm 2019, mỏ đá của Công ty Vật liệu 99 từng bị đoàn Kiểm tra liên ngành của Sở Xây dựng kiểm tra phát hiện mỏ đá này khai thác không đúng thiết kế được phê duyệt (không bạt tầng, xén ngọn). Ngay sau đó, UBND tỉnh Nghệ An đã ra quyết định xử phạt Công ty Vật liệu 99 số tiền 80 triệu đồng, đồng thời yêu cầu Công ty khắc phục lỗi vi phạm (làm đường lên đỉnh mỏ, bạt ngọn, xén tầng để khai thác) mới được tiếp tục khai thác đá. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại đường lên đỉnh mỏ, bạt ngọn, xén tầng chưa được nghiệm thu đưa vào sử dụng, nhưng hoạt động khai thác chế biến đá của đơn vị này vẫn hoạt động bình thường hoàn toàn trái ngược với Quyết định của UBND tỉnh.
 
Ngày 17/6/2020, UBND huyện Đô Lương tiếp tục ra Quyết định xử phạt đối với Công ty này với số tiền 30 triệu đồng vì vi phạm lỗi không cắm đầy đủ mốc theo quy định trong Giấy phép khai thác khoáng sản; Chưa chuyển chứng từ chất thải nguy hại cho cơ quan chức năng.

Như vậy, Công ty Vật liệu 99 đã ngang nhiên hoạt động bất chấp các quy định của pháp luật trong công tác khai thác khoáng sản, bảo vệ môi trường, an toàn lao động trong thời gian dài, các vụ tai nạn lao động đặc biệt nghiêm trọng chết người xảy ra liên tục có hệ thống, nhưng các đoàn thanh, kiểm tra từ huyện Đô Lương cho đến tỉnh Nghệ An cũng chỉ nhắc nhở trên giấy, không có hành động quyết liệt cụ thể nào khiến Công ty Vật liệu 99 nhờn luật, coi những cuộc thanh kiểm tra của các cơ quan chức năng như cuộc “dạo chơi” đến thăm công ty rồi ra về trong vui vẻ?.