Những ngôi nhà xây, cao tầng mọc san sát thay thế cho những ngôi nhà tranh- tre- nứa- lá, những làng biển truyền thống ở Cương Gian, Xuân Hội (Nghi Xuân) hay Kỳ Ninh, Kỳ Xuân (Kỳ Anh- Hà Tĩnh)… ngày càng ít bóng thanh niên trai tráng, chỉ còn lại người già và trẻ em.
Nhưng để có được sự thay đổi đó, là sự đánh đổi “bằng máu và nước mắt” của những người con xa quê lênh đênh trên những chuyến tàu đánh cá đại dương.
Ngụp lặn nơi xứ người
Giai đoạn từ những năm 1990 trở về trước, ngư dân Hà Tĩnh chủ yếu sống nhờ vào nguồn lợi thủy sản tại địa phương, khi ngư trường phía Nam hấp dẫn, thì thu nhập của người dân nơi đây chủ yếu là do lực lượng lao động đi làm thuê đánh bắt hải sản từ các tỉnh phía Nam mang về.
 |
| Anh Vũ Trường Giang và Trần Đình Phúc trao đổi với phóng viên |
Những người có thâm niên làm thuyền viên trên các tàu cá xa bờ của Hàn Quốc như anh Bùi Ngọc Kỷ, quê ở xã Kỳ Xuân, anh Vũ Trường Giang, quê ở xã Kỳ Ninh… mới thấm thía hết những khổ cực mà mình phải trải qua.
Anh Kỷ nhớ lại: “Mới đầu sang không biết tiếng, công việc chưa quen nên bị ăn đòn nhiều hơn ăn cơm, làm việc thì quần quật 18 - 20 tiếng liên tục, mới vô chớp mắt được một tý thì bị gọi dậy làm tiếp. Những hôm cá nhiều thông 28, 30 tiếng mới được nghỉ”.
“Riêng mâu thuẫn dẫn tới đánh nhau do bất đồng ngôn ngữ giữa các nhóm thuyền viên người Trung Quốc, Indonesia, Việt Nam, Philippines… thì xảy ra thường xuyên, chuyện bị chửi và miệt thị từ thuyền trưởng và cai tàu thì như cơm bữa, ai cũng xem như không nghe thấy cho đỡ đau đầu”- anh Giang chua xót kể.
Nhưng dù có vất vả, khổ cực thì đi tàu Hàn Quốc còn đỡ, chứ đi tàu Đài Loan thì sự vất vả ấy gấp nhiều lần.
Bị “ăn chặn”?
 |
| Thuyền viên Trần Văn Ngoan với những vết bỏng sau khi thoát chết vụ cháy tàu Jung Woo2 |
Ngày 26/4, chị Khích nhận được bản thanh lý hợp đồng của công ty, trong đó chị thấy mỗi người chỉ còn nhận được số tiền là 2.869.900đ, phía công ty TTLC giải thích rằng do cha con anh đánh nhau với công an nên phía Đài Loan họ trừ vé máy bay mỗi người 19 triệu đồng.
Cầm trên tay 2 biên bản thanh lý hợp đồng, chúng tôi thấy có nhiều điểm vô lý như: trong biên bản ghi rõ ngày xuất cảnh là 13/9/2010, ngày về nước là 18/01/2012 nhưng thời gian làm việc mà công ty TTLC tính để trả lương chỉ tính đến ngày 24/12/2011 (tức là trả lương 15 tháng 12 ngày), còn lại 49 ngày không được tính lương; phía công ty lấy lý do thuyền viên đánh nhau với công an để trừ chi phí về nước mỗi người 905 USD (tương đương 19 triệu đồng), trong lúc thực tế không đúng như vậy.
Ngoài ra, cả hai người đều có chung một số hợp đồng 3596/TTLC, đều bị trừ tiền phí dịch vụ tổng cộng hơn 10 triều đồng với khẳng định “thuyền viên không được nhận lại phí dịch vụ”?.
Trường hợp cha con anh Khưu không phải là ngoại lệ, vì có rất nhiều lao động ở xã Kỳ Xuân bị trừ các khoản chi phí vô lý thế này. Điều này cho thấy phía công ty chỉ cần đưa ra một lý do nào đó cho thuyền viên vi phạm hợp đồng là có thể trừ hết các khoản lương, tiền đặt cọc và các khoản khác của họ.
Dựa vào những điều khoản của hợp đồng thì những thuyền viên về nước trước thời hạn vì một lý do nào đó rất dễ vi phạm, chỉ cần công ty nói rằng họ đã vi phạm ở nước ngoài rồi bị trục xuất về nước, thuyền viên và người nhà chỉ biết cắn răng nghe theo và chấp nhận. Cá biệt nếu đối tác nước ngoài có bồi thường thì người lao động cũng không hề hay biết.
Những trường hợp như chúng tôi nêu tên trong tuyến bài này, chỉ là thiểu số trong hàng trăm lao động xuất khẩu ở các vùng quê nghèo Hà Tĩnh bị thiệt thòi quyền lợi. Trên cả nước có hàng vạn thuyền viên có cùng cảnh ngộ như trên, vậy ai đứng ra bảo đảm quyền lợi cho họ?
Đó không chỉ là câu hỏi mà còn là nguyện vọng của những con người “cùng khổ” vì hoàn cảnh phải xa quê bán sức lao động ở xứ người!
