Chiến dịch bắt giữ phát xít Đức khét tiếng

Chiến dịch Finale (Hồi kết), tên gọi cuộc triển lãm khai mạc vào cuối tuần trước tại Bảo tàng Người Do Thái ở Tel Aviv, được điều hành bởi một sĩ quan Mossad, người chỉ được nêu tên là Avner A.

Phiên tòa xét xử Adolf Eichmann (ngồi trong lồng kính) - Ảnh: Daily Mail

Theo tờ The Guardian, 90% các vật dụng được triển lãm đến từ tàng thư của Mossad. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử tổ chức tình báo bí ẩn nhất thế giới mở cửa kho tàng của mình.

Cuộc triển lãm bao gồm các công cụ gián điệp, như camera giấu trong chiếc va ly và vật dụng dùng để giả mạo hồ sơ và bảng số xe; hồ sơ gốc của Mossad về Eichmann và cái lồng kính mà hắn ngồi trong phiên tòa xét xử. Cuộc triển lãm cũng tiết lộ rằng mục tiêu được nhận diện qua đôi tai.

Eichmann vốn phụ trách việc thực thi kế hoạch Giải pháp Cuối cùng của Hitler dành cho người Do Thái, trong đó 6 triệu người đã thiệt mạng. Sau chiến tranh, hắn bị lực lượng Đồng minh bắt giữ song trốn thoát và chạy đến Argentina. Tại đó, con gái một người sống sót từ thảm kịch Holocaust, vốn hẹn hò với con trai Eichmann, đã nghi ngờ nhân dạng người cha và tình báo Israel được báo động.

Một chiến dịch phức tạp, với sự can dự của hàng chục đặc vụ, phần lớn hiện đã qua đời, được chuẩn bị và thực thi vào tháng 5.1960. Eichmann, người sống ở Buenos Aires dưới tên giả Ricardo Klement, đã bí mật được chụp ảnh. Những tấm hình được đối chiếu với hình từ hồ sơ trong tổ chức SS của hắn. Từ hình dạng của đôi tai, tình báo Israel kết luận Eichmann và Klement là cùng một người.

Một đội đặc vụ Mossad đã tống Eichmann vào xe hơi khi hắn đang trên đường về nhà từ nơi làm việc. Một đặc vụ tên Rafi Eitan, người tham dự buổi khai mạc vào tuần trước, đã mô tả những gì xảy ra trong lời khai bằng băng ghi hình. “Đầu của Eichmann nằm trên đùi tôi”, Eitan nói.

Đặc vụ này đã khám xét toàn thân Eichmann để tìm các vết sẹo được biết đến của hắn và nói rằng ông ta có cảm giác ngất ngây khi nhìn thấy chúng.

Eichmann được đưa đến một ngôi nhà an toàn. Khi được yêu cầu tự nhận dạng, Eichmann đã cung cấp một tên Đức và sau đó là tên Argentina. Ở lần thứ ba, hắn trả lời: “Tôi là Adolf Eichmann. Đây quả thực là tên tôi”. Sau đó hắn đã yêu cầu được uống một ly rượu, theo hồi tưởng của Eitan.

Một kế hoạch công phu để bốc hắn ra khỏi đất nước mà không báo động với nhà chức trách Argentina đã được thi hành. Một chiếc máy bay của hãng El Al đã đưa một phái đoàn chính thức của Israel đến Buenos Aires như một vỏ bọc để chuyển mục tiêu có giá trị cao trở về. Eichmann được mang đi trót lọt trong vai một nhân viên bị bệnh của hãng hàng không với bộ đồng phục của hãng El Al.

Luba Volk, hiện ở vào tuổi trên 80, đã đóng vai trò tình cờ trong vụ bắt cóc. Là một cựu nhân viên của El Al vốn tái định cư tại Buenos Aires, bà được hãng hàng không liên lạc và yêu cầu giúp tìm các tài liệu của chuyến bay. Bà không có ý thức về mục đích thực sự của việc này.

Sau khi tin tức về vụ Eichmann bị bắt cóc và di chuyển khỏi Argentina xuất hiện, Volk bị ép phải rời Argentina và trở lại Israel. Bà nói tại cuộc triển lãm trong tuần này: “Tôi rất tự hào đã tham gia song hối tiếc lớn nhất của tôi là tôi không biết tôi đang làm gì vào lúc đó”.

Các tư liệu của Mossad được trưng bày tại triển lãm - Ảnh: Time

50 năm trôi qua, cuộc triển lãm đã mô phỏng lại những phương pháp tình báo giờ đây được xem là sơ khai. Thời đó chưa có máy tính để lưu trữ và kiểm tra chéo thông tin hoặc tạo các hồ sơ giả mạo, không có phương tiện liên lạc giữa các đặc vụ trên chiến trường và có ít sự giám sát tại sân bay Buenos Aires.

David Ben-Gurion, thủ tướng đầu tiên của Israel, đã làm chấn động thế giới khi thông báo về vụ bắt giữ với nghị viện nước này. Eichman bị truy tố 15 điểm về tội ác chống lại người Do Thái, tội ác chống nhân loại, tội ác chiến tranh và là thành viên của tổ chức thù địch.

Sau phiên tòa dài 8 tháng, trong đó 99 người sống sót từ nạn diệt chủng Holocaust đã ra làm chứng, Eichmann bị kết án tử và treo cổ vào ngày 31.5.1962 - lần đầu tiên trong lịch sử Israel, một bản án tử hình được thi hành. Thi hài của hắn được hỏa thiêu và tro cốt được rải xuống biển.

Avinoam Armoni, giám đốc bảo tàng, nói rằng vụ việc rất quan trọng trong việc định hình nhân dạng Israel. “Cho đến phiên tòa của Eichmann, không ai ở Israel thực sự phát biểu về nỗi kinh hoàng của Holocaust. Nhiều người sống sót đã giữ im lặng, kể cả với con cái của họ”, ông Armoni nói.

Cuộc triển lãm đã thu hút được sự quan tâm đáng kinh ngạc kể từ khi khai mạc vào tuần trước, theo ông Armoni.

Avner A, người quản lý triển lãm từng có 25 năm hoạt động như một đặc vụ của Mossad, nói rằng câu chuyện vẫn chưa hoàn chỉnh. Ông nói: “Mỗi ngày, tôi tìm được một điều mới mẻ, thường là những mẩu chuyện nhỏ từ những người đến xem triển lãm. Vai trò của tôi là tìm ra tất cả những mẩu chuyện nhỏ và xếp chúng lại với nhau. Tôi vẫn đang điều tra. Chúng tôi vẫn chưa có toàn bộ câu chuyện song đây là bản gần nhất mà chúng tôi có được”.