“Theo số liệu thống kê, nhiều tỉnh “sa lầy” trong nợ đọng xây dựng cơ bản nông thôn mới. Tôi phải dùng từ “sa lầy” vì có những tỉnh nợ gần 1.000 tỉ đồng”. Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Sỹ Cương đã nói như thế tại phiên thảo luận về thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (giai đoạn 2010-2015) ngày 4-11. QH đã dành cả một ngày làm việc cho nội dung này.
Huy động quá sức dân và gánh nợ
Chỉ ra một trong những tồn tại của xây dựng nông thôn mới hiện nay, ĐB Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) cho rằng nhiều địa phương chạy theo thành tích, huy động quá sức dân, thậm chí “huy động cả hộ nghèo, cả người cao tuổi và cả những hộ chính sách” và cũng vì thành tích mà nhiều địa phương trở thành “con nợ”. “Hiện có 53/63 tỉnh, thành nợ tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Cá biệt còn có những xã, thôn lợi dụng chương trình xây dựng nông thôn mới cho nên cán bộ suy thoái đã tham ô và gây nhiều đơn thư khiếu kiện, tố cáo và cũng gây phức tạp mất niềm tin trong dân” - ĐB Phương nói.
Cùng quan điểm này, ĐB Nguyễn Tuấn Anh (Bình Phước) cho rằng cần phải điều tra, thống kê đầy đủ, công bố tình trạng nợ của các xã và số lượng hộ nông dân lâm vào tình trạng bị huy động quá sức dẫn đến phá sản. Ông dẫn chứng Bình Phước có 100 xã, vốn đầu tư được phê duyệt trung bình để làm nông thôn mới là 175 tỉ đồng/xã, tương đương từ nay đến năm 2025 tỉnh này phải huy động khoảng 175.000 tỉ đồng để làm nông thôn mới. “Tính ra mỗi năm tỉnh Bình Phước phải chi 15.000 tỉ đồng cho riêng chương trình xây dựng nông thôn mới. Trong khi đó mỗi năm ngân sách tỉnh thu khoảng 4.000 tỉ đồng”.
Trước thực trạng trên, ĐB Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận) nêu lên một nghịch lý khác là tình trạng lãng phí, thiếu minh bạch, thậm chí có dấu hiệu tham nhũng trong việc xây dựng nông thôn mới. Ông lấy ví dụ một số trạm y tế đầu tư thiết bị trị giá gần 500 triệu đồng nhưng vẫn thiếu đồng bộ nên vẫn nằm bất động. Nguyên nhân của việc này do có chuyện “xé lẻ gói thầu thành gói nhỏ” để tránh chuyện đấu thầu “thẩm định thầu định giá thiết bị cao hơn rất nhiều so với thực tế” trong xây dựng nông thôn mới.
