Ai trả tiền cho nhà báo (bài cuối): Siêu xe đâm ngựa hoang

LTS: Các tòa soạn báo đang đứng trước những thách thức không nhỏ trong thời đại kỹ thuật số, vừa vật lộn để tồn tại, vừa để khẳng định mình và loay hoay tìm hướng phát triển. Tạp chí Khám phá xin giới thiệu đến quý bạn đọc góc nhìn từ một người trong cuộc - Nhà báo Nguyễn Huy Hoàng (Nguyễn Nhím) qua bài viết dưới đây:

Bài 3 - AI TRẢ TIỀN CHO NHÀ BÁO: SIÊU XE ĐÂM NGỰA HOANG

Sự phát triển luôn đi theo hình sin, mô hình nào cũng sẽ đến giới hạn phát triển: Khi sản phẩm được cải tiến lên gấp 10 lần thì tạo ra dòng sản phẩm mới và ngược lại khi những thứ quanh sản phẩm đã được cải tiến lên gấp 10 lần thì nó thành vô giá trị.

Vậy khi điều đó xảy ra, liệu có phương pháp nào “làm lại từ đầu”?

Chức năng khởi thủy của một chiếc điện thoại di động là “nghe, gọi và nhắn tin mọi lúc, mọi nơi”. Nokia đã từng dẫn đầu cuộc cạnh tranh để tối ưu hóa những tính năng đó. Nhưng sự phát triển nhanh của công nghệ (đặc biệt là sự ra đời của chất liệu mới) khiến chiếc điện thoại rẻ đến mức gần như cho không được (một bài toán cũng giống như tin tức của báo chí). Họ đối mặt với một ngành hàng đang yêu cầu được “tái sinh”.

Trong khi Nokia đang loay hoay để tìm đường ra thì Apple xuất hiện với chiếc iPhone. Họ không nhìn điện thoại là một thứ để “nghe, gọi và nhắn tin” nữa mà gọi nó là “văn phòng di động”. Họ tích hợp điện thoại với internet - một động lực mới của sự phát triển.

Và cho đến bây giờ, internet thực sự là động lực chính của sự phát triển thì chiếc “điện thoại” của Apple trở thành “một phần tất yéu của cuộc sống”. Họ biếu không tính năng “nghe, gọi, nhắn tin” của điện thoại nhưng bán các tính năng mới với giá cắt cổ.

Và thực tế hiện nay, điện thoại Nokia “nghe gọi, nhắn tin: sóng luôn ổn định, ô tô đè không vỡ, pin dùng nửa tháng không hết” giá 300.000 đồng; Điện thoại iPhone “nghe gọi tậm tịt, pin chưa được một ngày, lại không tháo được ra để thay pin khác…” bán với giá 30 triệu đồng!

Định vị giá trị của sản phẩm về phía trước - vượt qua khỏi ngưỡng ngành hàng, vượt ra khỏi mô hình cũ là một cách tái sinh?

Yahoo! là một nền tảng tìm kiếm từng dẫn đầu cuộc chạy đua “ai tốt hơn” trong mảng tìm kiếm. Mọi thứ chưa lâu nên tôi vẫn còn nhớ, mỗi ngày mở Yahoo! lại háo hức khám phá thêm một tính năng mới trên trang chủ của họ: Bắt đầu từ cái trang cá nhân Yahoo!360, sau đó họ tích hợp thêm: Tin tức; Thời tiết; Mua và bán; Gợi ý du lịch… rồi đến cả xem tử vi. Nó khiến cho tôi nghĩ rằng cả thế giới nằm trên màn hình trang chủ của Yahoo!

Bỗng nhiên Google xuất hiện. Nó đạp đổ tất cả một bầu trời của những tín đồ Yahoo! Màn hình của Google trống trơn, chỉ độc mỗi cái ô nhập dữ liệu. Nhưng đổi lại Google làm cực tốt tính năng khởi thủy của một nền tảng tìm kiếm: Không có một lệnh tìm kiếm nào Goole mất quá 1 giây đồng hồ để tìm ra kết quả cho bạn.

Vậy nên, nếu mất phương hướng phát triển trong một ngành hàng đã phát triển đến cuối chu kỳ - thì có thể “úp mặt vào sông quê” - tìm về những giá trị khởi thủy ban đầu và làm cho nó thật tốt cũng là một cách tái sinh?

Theo “Báo cáo Thế giới về Đổi mới thường niên của FIPP tại Hội nghị báo chí Digital Innovators’ Summit (Berlin, Đức) ngày 20/3 vừa qua, người ta đã tổng kết có 14 mô hình báo chí mới đang cho thấy tiềm năng nhưng “chưa cái nào chắc chắn”.

Tương lai luôn mờ mịt, không có công thức để “đặt chỗ” tương lai, nó chỉ giành cho những người dũng cảm.

Tại Việt Nam, vẫn còn những người làm báo nghĩ “chuyện Google, iPhone là chuyện thế giới” chẳng liên quan gì đến mình. Nhưng thực tế trong bối cảnh siêu cạnh tranh (một từ cũng rất sách vở) thì một chiếc siêu xe đâm phải ngựa hoang là điều không có gì bất ngờ.