Giữa lòng hồ sông Đà, anh nông dân Lò Văn Nghiệp miệt mài chăm đàn cá quý

Vươn lên làm giàu trên dòng sông Đà

Giữa mênh mông sóng nước lòng hồ sông Đà, anh nông dân Lò Văn Nghiệp, dân tộc Thái, 27 tuổi, ở bản Đông Nam, xã Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La (trước sáp nhập thuộc xã Chiềng Bằng, huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La) vẫn miệt mài với nghề nuôi cá lăng, đây là công việc anh đã gắn bó hơn 15 năm.

Từ những lồng cá tre nhỏ ngày nào, đến nay anh đã xây dựng cả “trang trại nổi” giữa hồ với gần trăm lồng nuôi, trở thành tấm gương nông dân tiêu biểu dám nghĩ, dám làm, làm giàu từ chính quê hương mình.

Khi mặt trời vừa rải những tia nắng đầu tiên xuống mặt nước trong xanh, hồ sông Đà phẳng lặng như gương. Trên chiếc thuyền nhỏ đong đưa giữa lòng hồ, anh Lò Văn Nghiệp đã bắt đầu ngày mới của mình, một ngày như bao ngày khác suốt hơn 15 năm qua: chăm đàn cá lăng.

Anh lặng lẽ đi dọc những dãy lồng sắt ken dày trên mặt nước, vừa rải từng nắm cám viên, vừa khẽ gọi: “Ăn đi nào!”. Tiếng cá quẫy nước rào rào, tiếng sóng vỗ mạn thuyền hòa cùng hơi sương buổi sớm, tạo nên âm thanh bình yên của một nghề đã nuôi sống biết bao gia đình nơi đây.
  Nghiệp sinh năm 1999, lớn lên cùng nhịp phát triển của lòng hồ thủy điện Sơn La, nơi từng là bến nước, là ký ức của biết bao người dân vùng tái định cư. Năm 2012, khi mới học cấp ba, cậu bé Lò Văn Nghiệp đã theo cha rong ruổi trên sông, thả vó đèn đánh cá tép, thứ “vàng trắng” của lòng hồ.

“Hồi đó, mỗi đêm hai cha con thu cả tạ cá con, bán 3.000 đồng/kg cũng đủ sống. Nhưng chính từ những chuyến đi ấy, tôi hiểu mình gắn bó với nước, với cá cả đời”, anh Nghiệp kể.

Từ những đồng tiền đầu tiên ấy, gia đình anh dựng tạm hai lồng tre thả cá rô, cá chép, vừa để ăn, vừa để bán. Cá lớn nhanh, người mua tìm đến ngày một nhiều, kinh tế khá dần lên. Thế rồi niềm tin và tình yêu nghề đã giữ chân chàng trai vùng sông nước ở lại với hồ, để rồi từ những lồng cá nhỏ, Nghiệp cùng gia đình dựng nên cả một “trang trại nổi” giữa sông Đà.

Năm 2018, khi tỉnh Sơn La triển khai chính sách hỗ trợ phát triển nuôi trồng thủy sản, mỗi lồng được hỗ trợ 5 triệu đồng, gia đình anh mạnh dạn vay vốn, lập Hợp tác xã Hồ Quỳnh để mở rộng sản xuất.

“Lúc đó, để hoàn thiện một lồng sắt mất hơn 10 triệu đồng, chưa kể tiền giống, thức ăn. Nhưng được hướng dẫn kỹ thuật và vay thêm vốn ngân hàng, tôi quyết tâm làm tới cùng”, Nghiệp chia sẻ.

Anh chọn cá lăng đen và cá lăng đuôi đỏ, loài cá đặc sản hợp với nguồn nước sâu, mát của lòng hồ. Mỗi lồng rộng 6x6 m, có lồng lên tới 6x12 m để tăng sản lượng.

Trung bình anh thả 1.500 con giống/lồng, giá khoảng 3.000 đồng/con. Thức ăn chính là cám viên trộn cá tép tự nhiên, “đặc sản” của sông Đà theo tỷ lệ 30/70. Sau 12-15 tháng, cá đạt trọng lượng 1,5 – 2 kg, đủ chuẩn xuất bán.

“Những năm thuận lợi, giá cá lăng lên tới 80.000 đồng/kg, một vụ thu vài trăm triệu đồng, cuộc sống gia đình tôi đổi thay hẳn", anh Nghiệp chia sẻ. Đến nay, riêng gia đình anh đã có 88 lồng cá, còn toàn HTX sở hữu hơn 400 lồng, trở thành một trong những cơ sở nuôi cá lớn vùng Quỳnh Nhai.
  Kỳ vọng mới từ thương hiệu “Cá sông Đà Sơn La”

Song nghề nuôi cá nước ngọt cũng lắm gian nan. Sông Đà có mực nước tĩnh, dễ ô nhiễm và thiếu oxy, “nên thường lượng cá hao hụt cũng nhiều, như 1.500 con cá giống/ô giống chỉ thu lại về 4-5 tấn cá, trong khi nếu nuôi ở dòng nước chảy, sản lượng có thể đạt gấp đôi”, anh Nghiệp giải thích.

Nước hồ lên xuống thất thường, ảnh hưởng môi trường khiến cá dễ mắc bệnh. Trước đây, bệnh nấm ngoài da hay vây đỏ có thể trị bằng lá xoan. Nhưng vài năm gần đây lại xuất hiện bệnh mới: tuột vây, vây ửng đỏ, chưa có thuốc đặc trị. “Chỉ trong hai tháng hè, tôi mất khoảng hơn 5 tấn cá”, anh nói.

Ngoài dịch bệnh, khâu tiêu thụ cũng là thách thức. Cá vận chuyển về Hà Nội phải đi đường dài, thường hơn 9 tiếng mới đến nơi, chi phí bị đội lên cao, thương lái ép giá, nên mức giá thu mua giảm 10.000-15.000 đồng/kg so với các khu vực như Hòa Bình, Hải Dương…
  Theo ông Dương Văn Biểng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Sơn La, nghề thủy sản Sơn La vẫn còn nhiều khó khăn, nhất là tìm thị trường ổn định.

“Tỉnh Sơn La đã làm việc với các doanh nghiệp để xây dựng chuỗi liên kết tiêu thụ cá sông Đà, nhưng vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm,” ông Biểng cho biết.

Toàn tỉnh Sơn La hiện có gần 7.000 lồng nuôi, sản lượng nuôi trồng đạt hơn 7.600 tấn, cùng hơn 60 hợp tác xã và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thủy sản. Năm 2018, nhãn hiệu tập thể “Cá sông Đà Sơn La” được cấp cho 7 loài cá đặc sản, trong đó có cá lăng, mở ra hướng phát triển bền vững cho nghề nuôi trên lòng hồ.

Tháng 5/2025, Hội Nông dân tỉnh Sơn La khởi động dự án “Xây dựng mô hình chế biến thủy sản trên lòng hồ thủy điện Sơn La”, bước đầu hỗ trợ máy móc, kỹ thuật sản xuất chả cá an toàn. Nghiệp và nhiều hộ dân trong HTX cũng đang tham gia thử nghiệm, hy vọng sẽ tự chế biến, tự tiêu thụ, giảm phụ thuộc vào thương lái.
  Giờ đây, mỗi sáng, giữa làn sương bảng lảng, thuyền của Nghiệp vẫn đều đặn rẽ sóng ra giữa hồ. Những đàn cá lăng tung mình đớp mồi phản chiếu ánh nắng sớm lấp lánh, hình ảnh đẹp như giấc mơ thanh bình của người con vùng sông nước.

“Nuôi cá lắm vất vả, nhưng tôi yêu nghề này. Lòng hồ là cuộc sống, là tương lai của tôi,” Nghiệp nói, mắt ánh lên niềm tin.

Giữa mênh mông sông nước sông Đà, hình ảnh anh nông dân trẻ kiên định với nghề không chỉ là câu chuyện về mưu sinh, mà còn tinh thần dám nghĩ, dám làm, của thế hệ nông dân trẻ Sơn La, những người đang viết tiếp giấc mơ làm giàu trên chính mặt hồ quê hương.

Theo Dân Việt